Damascius (Şamlı) Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

DAMASCIUS [ Şamlı ] (ykş. 480-550)

İskenderiyeli filozof. Yeni-Platonculuk’un son temsilcisidir.

Yaşamı konusunda ayrıntılı bilgi yoktur, doğum ve ölüm yılları bile kesin değildir. Ancak Şam’da doğduğu, İskenderiye’de öldüğü ileri sürülüyor. Çocukluğunu doğduğu kentte geçirdikten sonra, İskenderiye’de retorik ve astronomi, Atina’da matematik ve felsefe öğrendi. Hocası ve dostu İzidoros’un ardından Akademia’nın başına geçti. 529’da İmparator Justinianos’un, çoktanncılığı savunan tüm okullarla birlikte Akademia’yı da kapatması üzerine, İran’a gitti. Sasani Kralı Kiros ile Justinianos arasındaki bir anlaşmayla, 533’te İskenderiye’ye gitti. Tüm yapıtlarını ölene değin kaldığı bu kentte verdiği sanılmaktadır. Bunlardan, “İlk İlke” üzerine görüşlerini dile getirdiği üç ciltlik yapıtının ikinci cildi kaybolmuş, diğer ciltler toplu olarak De Principiis (“İlkeler Üstüne”) adı altında 1889-1891 arasında yayımlanmış ve çeşitli dillere çevrilmiştir. Hocası İzidoros’un yaşamını anlattığı, felsefe tarihi açısından önem taşıyan yapıtı, Photios’un kitaplığında bulunmuştur.Aristoteles ile ilgili yorumlarıysa kaybolmuştur.

Damascius, Yeni-Platonculuk’un etkisindeki Akademia’nın başında olmakla birlikte, bu akımın öncüsü Plotinus’un kimi görüşlerini kabul etmez. Hipostazlara dayalı çokluk yapısını reddeder. Ona göre, “Saltık Bir” ya da kendi terimiyle “Tanımlanamaz İlk İlke”, aşamalı yapının tümüyle dışındadır. Bundan dolayı, oraya ulaşılamaz. Ancak, insan ruhu, dolayımsız olarak, ona katılabilir. Bu da gizemci yöntemlerle gerçekleşebilir. Tanrı, insan diliyle anlatılamaz. Nitelikleri, insan düşüncesiyle kavranamaz. Çünkü o, sonsuzluk, iyilik ve güçlülük gibi.niteliklere insanın anladığı biçimde sahip değildir.

Damascius, metafizik ve teodise konularıyla, Platoncular kadar çok olmasa da, yoğun biçimde uğraşmıştır. O dönemde yayılmakta olan Hıristiyan-lık’ın yanında, ya da karşısında yer almamış olmasına karşın; içten gizemciliği Hıristiyan gizemcilerini etkilemiştir.

• YAPITLAR (başlıca): lsidoru Bios, (ty), (“İzidoros’un Yaşamı”); Aporiai Kai Lyseis Periton Proton Arkhon, (ty), (“ilk ilke Hakkında Güçlükler ve Çözümler”).

• KAYNAKLAR: J. Matter, Histoire critique de l’Ecole d’Alexandrie, 1828, E. Zeller, Geschichte der Philosophie, 4 cilt, 1921.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi