Da­nişmend Gazi Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

Da­nişmend Gâzi (ö. 477/1085 [?]) Dânişmendli hanedanının kurucusu ve ilk hükümdarı (1071-1085).

Hayatı hakkında yeterli bilgi yoktur. Kaynaklarda adı Melik-i Muazzam Da­nişmend Ahmed Gâzi (Taylû) b. Ali et-Türkmânî şeklinde geçmekte olup etnik menşei hakkında değişik görüşler ileri sürülmektedir. Fetih menkıbelerinden oluşan ve tarihî kaynak olmaktan ziyade destanı bir roman mahiyeti arzeden Dânişmendnûme’de, Malatya Emîri Ömer’in kızıyla evlenen Ali b. Mızrab’ın oğlu ola­rak dünyaya geldiği ve asıl adının Ahmed olduğu, Battal Gazi’nin torunu Sultan Turasan ile arkadaşlık ettiği, ondan gün­düz savaşçılık Öğrendiği, geceleri de di­nî ilimler tahsil ederek âlimlik mertebe­sine ulaştığı ve bundan dolayı da kendi­sine “Danişmend” denildiği ifade edil­mektedir. Yine aynı kaynakta, Danişmend ile Turasan’ın gördükleri bir rüya üzeri­ne 360 (970-71) yılında Eyyûb b. Yûnus ile Süleyman b. Nu’mân’ı, Abbasî halife­sinden cihad için izin almak üzere Ma­latya’dan Bağdat’a gönderdikleri, hali­fenin Melik Ahmed (Danişmend Gazi) ile Turasan adına menşur yazdırdığı, hazi­ne ve hil’atlerle birlikte Battal Gazi ve Ebû Müslim’in sancağını verip kendile­rini gazaya teşvik ettiği, onların da bu izin üzerine Anadolu’da Rumlar’la ciha­da başladıkları, daha sonra Çavuldur Ça­ka, Hasan b. Meşiyya, Eyyûb b. Yûnus, Süleyman b. Nu’mân, Kara Doğan, Kara Tegin gibi beylerin de kendilerine katıl­dıkları, harabe haline gelmiş olan Sivas Kalesi’ni ele geçirdikleri, burayı tamir ederek bir gaza merkezi olarak kullan­dıkları ve civardaki şehirleri fethettikle­ri anlatılmaktadır. Ayrıca Sultan Tura-san’ın İstanbul’u fethetmek üzere çıktı­ğı bir sefer sırasında şen id düşmesi üze­rine Dânişmend Gazi’nin Çankırı, Kasta­monu, Gerede taraflarına sefer yaptığı, daha sonra Yeşilırmak havzasının fethiyle meşgul olduğu Yankoniya (Çorum), Sisiya {Gömenek), Dokiya (Tokat), Karkariye (Zile), Harsanosiya (Niksar) gibi şehir ve kaleleri ele geçirdikten sonra Niksar’­da vefat ettiği, türbesinin de orada ol­duğu ifade edilmektedir. Dönişmendnâ-me’yi gerçek bir vekâyi’nâme gibi kay­nak olarak kullanan Cenâbîve diğer ba­zı Osmanlı tarihçileri de aynı bilgileri tek­rarlamaktadırlar. Ancak bunun bilinen tarihî gerçeklerle ilgisi olmadığı anlaşıl­maktadır. 322 (934) yılından beri hıris-tiyan hâkimiyetinde olan Malatya’dan 360’ta (970-71) böyle bir mücahid kit­lesinin çıkması mümkün olmadığı gibi kronolojik açıdan da buna imkân yoktur.