Tarih

Cübeyr bin Mut’im/Mutim Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi -Sahabi-

Ebû Muhammed (Ebû Adî) Cübeyr b. Mut’im b. Adî b. Nevfel b. Abdimenâf el-Kureşî (ö. 59/678-79) Nesep konusundaki bilgisiyle tanınan sahâbî.

Soyu Abdümenâf’ta Hz. Peygamber’-le birleştiğinden Resûl-i Ekrem’in amcaoğullanndan sayılır. Nevfeloğullan’nın ve Kureysin eşrafından olduğu için Câhiliye devrinde ve İslâm döneminde bü­yük bir itibara sahipti.

Babası Mut’im b. Adî Bedir Gazvesi’nden bir süre önce müşrik olarak ölme­sine rağmen Mekke döneminde Hz. Peygamber’e iyilik etmiş ve ona destek ol­muştu. Buna rağmen Cübeyr’in uzun sü­re İslâmiyet’e düşman kaldığı anlaşılı­yor. Nitekim hicretten önce Dârünned-ve’de Hz. Peygamberin öldürülmesine karar verildiği zaman Nevfeloğullan’nın temsilcilerinden biri de Cübeyr idi. Be­dir Gazvesi’ne müşriklerin safında ka­tıldı. Daha sonra esirlerin serbest bıra­kılması konusunda Hz. Peygamber’le gö­rüşmek üzere Medine’ye gitti. Mekke’­ye dönüşünde Bedir yenilgisinin intika­mını almak için Kureyş kervanından el­de edilen kârın dağıtılmayarak savaş hazırlıklarına sarfedilmeşini Ebû Süfyân’a teklif edenler arasında o da vardı. Ayrıca çevreden yardım sağlamak üzere meşhur şair Ebû Azze’yi ısrarla, hatta tehditle harekete geçirmiş, kölesi Vahşî b. Harb’e, Bedir’de amcası Tuayme b. Adryi öldüren Hamza’yı ortadan kaldır­dığı takdirde kendini hürriyetine kavuş­turacağını vaad etmişti. Uhud’da Vahşî Hz. Hamza’yı şehid edince Cübeyr çok sevinmişti. Daha sonra RecF faciasında esir alman Hubeyb’i Mekke’de eziyetle öldürenlerden biri de oydu.

Hudeybiye Antlaşması’ndan sonra Cü­beyr eski düşmanlığından vazgeçmiş. 628’de müslüman olmuş, hatta bir riva­yete göre Hayber’in fethine katılarak Hz. Peygamber’den kabilesine ganimetten pay vermesini istemiştir. Mekke’nin fet­hi sırasında İslâmiyet’i kabul eden tulekâ’dan olduğu da söylenir. Daha sonra İslâm ordusuyla beraber Huneyn Gaz­vesi’ne katılmış ve müellefe-i kulûbdan sayılarak kendisine bol miktarda ganimet verilmiştir.

Hz. Ömer divanı oluştururken ensâb ilmindeki bilgisinden dolayı Cübeyr’e de bu işte görev vermişti. Cübeyr Hz. Ömer tarafından Küfe valiliğine tayin edilmiş­se de bu tayinin hemen ardından Mugi-re b. Şu’be onun azlini ve kendi tayinini sağlamıştır. Hz. Osman’a karşı ayaklana­rak Medine’ye yürüyen âsileri geri çevir­mek üzere onlarla görüşmeye giden grup arasında yer almış, Hz. Osman şehid edi­lince her türlü tehlikeyi göze alarak onun defninde hazır bulunmuş, bir rivayete göre Hz. Osman’ın cenaze namazını o kıl-dırmıştır. Hakem Vak’ası’nda Amr b. As, Ebû Mûsâ el-Eş’arî ile anlaşmazlığa düş­tüğü zaman Kureyş ileri gelenlerinden beş kişi ile istişareyi teklif etmişti ki bu beş kişiden birisi Cübeyr idi.

Cübeyr yumuşak huylu ve uzak görüş­lü bir kişi olup nesep konusundaki bil­gisiyle tanınırdı. Bu hususta hocası Hz. Ebû Bekir’di. Hz. Peygamber’den altmış hadis rivayet etmiştir. Kendisinden de rivayetleri Kütüb-i Sitte’de yer alan iki fakih oğlu Nâff ve Muhammed ile Süley­man b. Surad, Saîd b. Müseyyeb gibi âlimler rivayette bulunmuşlardır.

Diyanet İslam Ansiklopedisi