CİNS

Aralarında ortak
Özellikler bulunan varlık veya nesnelerin sınıflandır ildiği kategoriye cins
denir.

Ortak nitelikleri bir
araya toplayacak kavra­mın cins olabilmesi için kavramın niteliğinin, ortak
olan niteliklerin Özüne İşaret etmesi ge­rekir. Cins, içerisinde kendinden daha
küçük kümeleri toplayan genel bir kavramdır, tür-ler-üslüdür. Tür ile
kıyaslandığında cinsin kap­lamı geniş, İçlcmi İse dardır. Türk insanı türü­ne
göre insan kavramı cinsdîr. Tür yalnız bir kümeye İşaret ederken, cins aynı
türe yakın bir çok kümelere işaret eder. Türk insanı, Arap insanı, İngiliz
İnsanı vb. gibi. Türün içle-minin geniş olması, işaret ettiği kümenin özel­likleri
cins İçinde tamamen bulunmamasın­dan kaynaklanır. Kaplamı geniş olan, kaplamı
dar olana göre cinsdîr. Tüm cinslerin toplandı­ğı bir sınıftan bahsedilir ki,
buna üstün cins de­nir. Cinsin doğrudan doğruya üst olduğu sını­fa yakın cins
denir. Bu tarz ayrım varlık alemi­ni İdeal ve teorik olarak özetlemedir. Cinsde
türlerin özleri ortak olarak bulunur ve değiş­mez. Öz, türü türyapandır. Cins
İçindeki türle­rin Özleri aynı olsa bile, değişken nitelikleri İlintileri
farklı olabilir. Bu anlayış Platon’un idea felsefesinde ortaya çıkar. Platonda
cinsidealar olup, gerçek anlamda metafizik alem­de var olduğu kabul edilir.

Aristoteles’e göre
cins, varlığı varlık yapan özdür, özü n kendisidir. Yoksa cins kendine öz­gü
bîr varlık değildir. Aristocu çizgideki klasik mantıkta da cins bu şekilde
tanımlanır. Aristo-telesçİ felsefenin varlığını devam ettirmesiyle doğru
orantılı olarak klasik mantık içerisinde­ki cins anlayışı da varlığını devam
ettirmiştir. Pozitif bilimlerin doğuşu varlığın sınıflaması­nı çok geniş ve
çeşitli olarak ele alan teoriler ortaya koyunca cinsin bu sınıflamada yeri kal­mamıştır.

Yüksel KANAR