ÇIKARIM

Özellikle tümevarım
(induetion) yoluyla çı­karım terimi genellikle İngiliz filozofları tara­fından
ve istidlal (reisonnement) kelimesiyle eş anlamlı olarak kullanılır. Akü
yürütmenin ya da muhakemenin bir kısmında bir sonuç bir öncülden ya da
öncüllerden elde edilmiş­tir; o sonuç. Öncül ya da Öncüllerin doğru oldu­ğu
varsayılarak doğru ya da muhtemel olarak öne sürülür. Böylece ‘Tüm insanlar
ölümlü­dür; Sokrates bir insandır; öyleyse Sokrates de ölümlüdür” ifadelerinin
birbiriyle bağlantı­lı olarak sıralınışı akıl yürütme süreci anlamın­da bir
çıkarımdır: Sokrates ölümlüdür” akıl yü­rütmenin sonucu anlamında bir
çıkarımdır. Geçerli bir tümdengelime dayalı çıkarımda öncüller sonucu
gerektirir ki, böylece eğer ön­cüller doğruysalar sonuç yanlış olamaz. Sağ­lam
bir tümevarıma dayalı çıkanında öncüller yalnızca sonucu desteklerler ya da en
fazla onu muhtemel kılarlar. Her İkt türden yapılan bir çıkarımın öncül ve
sonuçları aynı zamanda hem doğru olabilir, hem de geçersiz ve yanlış olabilir.

(SBA) Bk. Tümdengelim;
Tümevanm.