Christopher Wren Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

WREN, Christopher (1632-1723)

İngiliz mimar, astronomi ve geometri bilgini. Büyük Londra yangınından sonra St. Paul Katedrali başta olmak üzere kentin elli iki kilisesini yeniden yapmıştır.

20 Ekim 1632’de Wiltshire’da, East Knoyle’da doğdu, 25 Şubat 1723’te Middlesex’de, Hampton Court’da öldü. Babası ve amcası Anglikan kilisesinde yüksek düzeyde birer yöneticiydiler. Westminster Scholl’da öğrenim yaptı. On beş yaşında Cerrahlık Okulu’nun Anatomi Enstitüsü’nde bölüm yöneticisi oldu. Daha sonra gittiği Oxford Üniversitesi’nde, ilerde Royal Society’yi kuracak gençlerden oluşan bir çevreye girdi. Buradaki çalışmaları doğabilimleri üzerinde yoğunlaşmıştı. Özellikle geometri alanındaki başarısıyla başta Newton olmak üzere birçok bilim adamının ilgisini çekti. 1657’de Londra Üniversitesi’ ne, 1661 ’de de Oxford Üniversitesi’ne astronomi profesörü olarak atandı. 1663’te amcasının isteği üzerine gerçekleştirdiği Cambridge’deki Pembroke College Şapeli mimarlık alanındaki ilk çalışması oldu. Aynı yıl yapımına başladığı Oxford’daki Sheldon Tiyatrosu ise, özellikle saray çevresinin ilgisini çekti. Gene 1663’te St.Paul Katedrali’nin onarımını yürüten komisyonda görevlendirildi. 1665’te Fransız yapı sanatını incelemek üzere Paris’e gitti. Orada kaldığı dokuz ay içinde Bernini’yle tanıştı, Versailles ve Louvre saraylarının yapımını izledi, özellikle F.Man-sart ve Le Vau’nun yapıtlarından etkilendi. Bu arada, bir olasılıkla Hollanda’ya da gitti. İngiltere’ye döndükten kısa bir süre sonra, 1666’da çıkan büyük Londra yangınında St.Paul Katedrali yanınca yapıyı yeniden tasarlamakla görevlendirildi.

Bundan sonra kral Il.Charles’ın ilgisini çekince 1669’da krallık yapıları genel denetmenliğine atandı ve üniversitelerdeki görevinden ayrıldı. 1670’ten 1711 ’e değin, Londra yangınında yanmış olan en önemli kiliseleri yeniden yaptı. Krallık ailesi için yazlık saraylar, evler tasarladı. 1673’te “Sir” unvanıyla onurlandırıldı. 1680’de Royal Society’nin başkanlığına seçildi. 1685-1687 ve 1701-1702 arasında iki kez parlamentoya girdi. I.George’un 1714’te tahta geçmesinden sonra görevine son verildi.

Wren’in çalışmaları, düşüncelerindeki çok yönlülüğü ve geniş yaratma gücünü artaya koyar. Geometri ve matematik bilgisi teknik sorunları kolayca çözmesinde etkili olmuştur. Tasarımlarını tek bir plan tipine ve bir üsluba bağlamak olanaksızdır. Bazılarında Hollanda, Italyan ve Fransız mimarlıklarından aldığı öğeleri özgün anlayışı doğrultusunda yeniden yorumlayarak kullanmış, bazılarındaysa Vitruvius’un tanımladığı bazilika tipinden etkilenmiştir. Inigo Jones’dan sonra, yapılarında Palladio’dan esinlenerek Rönesans Klasikçiliği doğr ‘tuşunda etkiler görülen ikinci İngiliz mimarı olmuştur. Ama başta St. Paul Katedrali olmak üzere bazı yapıtlarında birçok barok öğe kullandığı da izlenir. Çalışmaları bir bütün olarak ele alındığında özellikle taşıyıcı sistemde de sürekli bir arayıŞ içinde olduğu göze çarpar. Yapılarını oldukça kısa zamanda ve düşük maliyete çıkarmaya çaba gösterdiğinden tasarımlarının büyük bir bölümünde dış yüze fazla önem vermemiştir. Ancak bunlardan bazılarını, tamamlanmalarından yıllar sonra eklediği birbirinden değişik ve şaşırtıcı çan kuleleri, çıkmalar ve kemerli gölgelikler gibi öğelerle zenginleştirmiştir.

•    YAPITLAR (başlıca): Pembroke College Şapeli, 1663-1665, Cambridge; Sheldon Tiyatrosu, 1663-1669, Oxford; St. Mary Aldermanbury Kilisesi, 1670, Londra; St. Stepken Kilisesi, 1672-1687,Walbrook/Londra; St. Paul Katedrali, 1675-1711, Londra; Trinity College Kitaplığı, 1676, Cambridge; St.Peter Kilisesi, 1677-1681, Cornhill/Londra; St.James Kilisesi, 1682-1684, Piccadilly/Londra; Chelsea Hastanesi, 1683, Londra; Greenwich Hastanesi, 1696, Londra; Hampton Court Sarayı, güney ve doğu kanatları, 1696-1704, Middlesex.

•    KAYNAKLAR: M.S.Briggs, W ren tbe Incomparable, 1953; E.F.Sekler, Wren and His Place in European Architecture, 1956; G.Webb, Wren, 1937.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi