Christopher Dawson Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

DAWSON, Christopher (1889-1970)

İngiliz, tarihçi ve tanrıbilimci. Kültür tarihinde dinin belirleyici önemini vurgulayan çalışmalarıyla tanınmıştır.

12 Ekim 1889’da Skipton’da doğdu, 25 Mayıs 1970’te Devonshire’da öldü. Oxford’da Trinity College’da okudu, bir süre değişik öğretim kurumlarmda görev aldı. 1934’te Liverpool’da din felsefesi profesörü oldu. 1943’te British Academy üyeliğine seçildi.

Dawson felsefeye tanrıbilim sorunları üzerinde çalışarak girdi. Bütün amacı din sorunlarına, çağdaş toplumbilimin araştırma yöntemine dayanarak, çözüm bulmaktı. Ona göre ulusların bilim alanındaki gelişmelerinde, kültür konusundaki yaratıcı atılımlarda dinin büyük etkisi ve katkısı vardır. Bu nedenle, bir toplumun içinde, ortaya konan bütün uygarlık ürünlerinin açıklanışında din görmezlikten gelinemez. Kültür ürünlerinin yaratılmasında birtakım yasalar, genel geçerlik taşıyan koşullar vardır. Bu koşullar ve yasalar kültür varlıklarının biçimlenmesini, tutarlı bir yapı kazanmasını sağlar. Bu yasaları ve koşulları belirleyen, onlara etkinlik kazandıran başlıca öğe dindir.

Dawson, dini toplum olaylarının, kültür ürünlerinin odağı durumuna getirdikten sonra ulusların tarihlerini yorumlamaya başlar. Ona göre din, toplumda düzenleyici, yönlendirici bir niteliktedir. Bu nedenle de bütün kuramlara egemendir. Geleceğe yönelik devrimler, geçmişi bir bütün olarak sürdürmeyi amaçlayan çalışmalar, toplumu sarsan ayaklanmalar hep dinin toplumdaki egemenliğine, yönlendirici gücüne karşı çıkıştan kaynaklanır. Rönesans ile başlayan bütün yenilik girişimleri, bilimsel devrimler dinin egemenliğine karşı birer olaydır. Bu olaylar, dinin toplumdaki düzenleyici, yönlendirici yetkesini elinden almak, egemenliğini deney bilimlerine vermek içindir. Nitekim, toplumları sarsan büyük bunalımlara yol açan ayaklanmalar da, toplumsal düzen üzerindeki egemenliği ele geçirmek tutkusundan kaynaklanır.

Dawson’a göre, çağlar boyunca yapılan bilimsel çalışmaların gerçek kaynağı üzerinde durulmamış, özü yeterince anlaşılamayan din engelleyici bir kurum olarak nitelenmiştir. Oysa, gerçek engelleyici din değil, dini bir araç olarak kullanmak isteyenlerdir. Bir ulusun yarattığı uygarlık hangi gelişim aşamasında bulunursa bulunsun, kaynağında değeri yeterince anlaşılmayan, din vardır. Din, yalnız bir gerçekdışı inançlar birikimi diye anlaşılmamalı, toplumda yaratıcı girişimlerin beslendiği kaynak olarak görülmelidir. Toplum sorunlarının çözümünde de dinden yararlanmayan bir yöntemin başarılı olacağı söylenemez. Ayrıca, insanlık tarihi boyunca, din, katılaşmış, değişmez, donmuş bir kuram sayılmamalıdır. Böyle bir düşünce dinin anlaşılmasını önler, yanlış yargılara götürür.

Dawson’un düşünceleri yeni bir tanrıbilim anlayışı getirmekten çok, dinin toplumlardaki etkinliğini aydınlığa çıkarmak, uygarlık tarihindeki olumlu etkilerini sergilemek amacını gütmektedir.

• YAPITLAR (başlıca): The Age of the Godsi, 1929, (“Tanrılar Çağı”); Progress and Religion, 1929, (“ilerleme ve Din”); The Spirit of the Oxford Movement, 1933, (“Oxford Hareketinin Ruhu”); Enquiries into Religion and Culture, 1933, (“Din ve Kültür Üstüne Araştırmalar”); Medieval Religion, 1934, (“Orta Çağ’da Din”); The Making of Europe, 1934, (“Avrupa’nın Oluşumu”); Christianity and the Nem Age, 1935, (“Hıristiyanlık ve Yeni Çağ”); Religion and the Modern State, 1935, (“Din ve Modern Devlet”)

• KAYNAKLAR: A.Hübscher, Çağdaş Filozoflar, 1980.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi