Chen Ning Yang Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

YANG, Chen Ning (1922)

Çin asıllı ABD’li fizikçi. Temel parçacıkların zayıf etkileşmelerinde parkenin korunumu yasasının geçerli olmadığını belirlemiştir.

22    Eylül 1922’de Hofei’de doğdu. 1942’de Kun-ming’deki Ulusal Güneybatı Birleşik Üniversitesinden lisans, iki yıl sonra Tsinghua Üniversitesi’nden yüksek lisans derecesini aldı ve burslu öğrenci olarak ABD’ye gitti. 1948’de Chicago Üniversitesi’nde doktora çalışmalarını tamalayarak bir yıl Fermi’nin asistanlığını yaptı. 1949’da Princeton’daki Institute for Advanced Study’nin öğretim kadrosuna katılan ve 1955’te profesörlüğe yükseltilen Yang, 1965’ten bu yana (1985) Stony Brook’daki New York Eyalet Üniversitesi’nde fizik profesörü ve Kuramsal Fizik Enstitüsü’nün başkanı olarak görev yapmaktadır. Zayıf etkileşmelerde paritenin (uzayda sağ-sol simetrisinin) korunmadığını ortaya koyan çalışmaları nedeniyle 1957 Nobel Fizik Ödülü’nü Lee ile bölüşmüştür.

İstatistiksel mekanik ve kuvantum alan kuramı gibi konularda bilime önemli katkılarda bulunan Yang’a ün ve Nobel Ödülü kazandıran en önemli çalışması, 1956’da Lee ile birlikte paritenin korunumu yasasının zayıf etkileşmeler için geçerli olmadığını göstermesi olmuştur. O güne değin bütün fiziksel olayların sağ-sol bakışımı (simetrisi) gösterdiği, başka bir deyişle pariteyi koruduğu çok doğal bir ilke olarak kabul edilmişti. Bu ilkenin geçerli olmasının doğal bir sonucu olarak, bir olayın sağ-sol bakışımlısının, yani “aynadaki görüntüsünün” de geçerli bir fiziksel olay olarak kabul edilmesi gerekiyordu. O güne değin enerjinin ya da momentumun korunumu ilkeleri gibi evrensel bir geçerliliği olduğu sanılan paritenin koru-numunun, o sıralarda yeni bulunmuş olan teta ve tau adlı mezonların bozunmalarmda geçerli olmadığını gözlemleyen Yang ve Lee, bu bozunumların tıpkı radyoaktif beta bozunumu gibi zayıf etkileşmeler olduğu gerçeğinden yola çıkarak ve o güne değin yapılmış tüm beta bozunması deneylerini inceleyerek, bunlardan edinilen kuramsal bilgilerin ya da deney çözümlemelerinde kullanılan varsayımların zayıf etkileşmelerde paritenin korunduğuna ilişkin bir kanıt getirmediğini ortaya koydular. Bu bulgularım deneysel olarak sınaması için yardım istedikleri Wu’nun, radyoaktif kobalt-60 çekirdeği üzerinde 1957’de gerçekleştirdiği deney de, zayıf etkileşmelerde paritenin korunmadığını kesin kanıtlarıyla doğruladı.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi