Charles William Morris Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

MORRIS, Charles William (1901- 15 Ocak 1979)

ABD’li dilbilimci ve felsefeci. Mantıktan yola çıkarak bir dilbilim ve göstergebilim (semiotik) kuramı geliştirmiştir.

23    Mayıs 1901’de Denver’de doğdu, Winconsin, Nortwestem ve Chicago üniversitelerinde öğrenim gördü. ABD’deki birçok üniversitede, 1931-1958 arasında da Chicago Üniversitesi’nde felsefe dersleri verdi. Morris, araştırmalarını simgelerin anlambilimsel (semantik) ve dilbilimsel işlevler konusuna yoğunlaştırmış, mantık üstüne temellendirilen bir gösterge kuramı geliştirmeyi amaçlamıştır. 1938’de yayımladığı Foundations of the Theory of Signs (“Gösterge Kuramının Temelleri”) ve 1946’da yayımladığı Signs, Language and Behavior (“Göstergeler, Dil ve Davranış”) adlı yapıtlarında, tüm insan etkinliklerinin kavranmasını sağlayan bilimsel bir temel olarak gördüğü göstergebilimin temellerini atmaya ve dildeki göstergeleri olduğu kadar sanat, felsefe, bilim ve teknolojideki göstergeleri de açıklayan genel ve kapsamlı bir gösterge kuramı geliştirmeye çalışmıştır. Göstergelerle, onları kullanan ya da yorumlayan bireylerin davranış eğilimleri arasındaki ilişkiyi incelemiştir. Morris’in dilbilim ve göstergebilim kuramında, Davranışçılık’m (Behavioralism) olduğu kadar felsefi Pragmatizm’in ve Neo-Pozitivizm’in de (Yeni Olguculuk) etkileri görülür. Başlıca etki kaynaklan arasında Mantıkçı Pozitivizm’in öncülerinden Alman asıllı ABD’li felsefeci R.Carnap ile Pragmatizm’in temellerini atan ABD’li mantıkçı ve felsefeci C.S.Peir-ce vardır. Morris ayrıca, yapıtlarını derlediği ABD’li sosyolog ve felsefeci G.H.Mead ile davranışçı sosyolojiyi neo-pozitivist bir temel üstünde geliştirmeye çalışan Alman felsefeci ve sosyolog O.Neurath’m yaklaşımlarından da etkilenmiştir. 1936-1971 arasında Neurath ve Carnap ile birlikte International Encylo-pedia of Unified Science (“Uluslararası Birleştirilmiş Bilim Ansiklopedisi”) yayımlamıştır.

Morris’in genelde kabul edilen, Carnap tarafından da benimsenen yaklaşımına göre, göstergebilim üç alanı kapsamalıdır: Göstergelerin kaynağını, kullanılış koşullarını, etkilerini ve kullananların davranışlarını inceleyen edimbilim (pragmatik); göstergelerle gösterilen nesneler arasındaki anlam ilişkisini inceleyen anlambilim (semantik) ve göstergelerin birleşim kurallarını araştıran, dilin öğeleri arasındaki biçimsel ilişkileri inceleyen sözdizim (sentaks).

İsviçreli dilbilimci F.Saussure ile ABD’li mantıkçı Peirce’in kuramsal temellerini geliştirdikleri göstergebilim, 1930’larda her iki kuramcıdan de esinlenerek farklı çizgilerde gelişmiştir. Avrupa’da, aralarında
R.Jakobson, N.Trubetzkoy ve Jan Mukarovsky gibi dilbilimcilerin de bulunduğu Prag Dilbilim Okulu, daha çok Saussure’den yola çıkarken, Amerika’daki araştırmacılar Peirce’i temel alarak mantığın ağır bastığı bir dilbilim ve göstergebilim yaklaşımını benimsemişlerdir. Morris, Carnap ile birlikte, bu kuramcıların en önemlilerindendir.

•    YAPITLAR (başlıca): Six Theories of Mind, 1932, (“Zihin Üstüne Altı Kuram”); Logical Positivism, Pragmatism, and Scientific Empricism, 1937, (“Mantıkçı Pozitivism, Pragmatizm ve Bilimsel Amprisizm”); Foundations of the Theory of Signs, 1938, (“Gösterge Kuramının Temelleri”); Signs, Language, and Behavior, 1946, (“Göstergeler, Dil ve Davranış”); Signification and Significance, 1964,(“An-lamlama ve Anlam”); The Pragmatic Movement in American Philosophy, 1970, (“Amerikan Felsefesindeki Pragmatik Akım”); Writings on the General Theory of Signs, 1971, (“Genel Gösterge Kuramı Üstüne Yazılar”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi
vikipedi, ekşi