Charles Hermite Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

HERMITE, Charles (1822-1901)

Fransız, matematikçi. Eliptik fonksiyonlar ve beşinci derece denklemlerin çözümüne ilişkin çalışmalarıyla tanınır.

24    Aralık 1822’de Lorraine’deki Dieuze’de doğdu, 14 Ocak 1901’de Paris’te öldü. Nancy’de başlayan öğrenimini, Paris’te, IV. Henri ve Louis le Grand kolejlerinde sürdürdü. 1841’de Euler, Gauss ve La-grange’ın yapıtlarını incelemiş, beşinci derece denklemlerin köklü sayılarla çözülemeyeceğini kanıtlamaya girişmiş ve ilk makalelerini yayımlamıştı. 1842’de Ecole Polytechnique’e girdi. Aynı yıl Jacobi ile yazışmaya başladı. Ertesi yıl yürümesini zorlaştıran bir rahatsızhk nedeniyle okulu bırakmaya karar verdiyse de sonradan bu kararını değiştirdi. Olağanüstü yetenekli bir matematikçi olmasına karşın okulu bitirmesi, yeteneği ve kişiliğiyle çok benzediği Galois gibi, var olan sınav sistemine uyum gösterememesi yüzünden son derece güç oldu. 1847’de lisans derecesini aldı, ertesi yıl Ecole Polytechnique’de küçük bir görevde çalışmaya başladı. 1856’da Bilimler Akademisi üyeliğine seçildi. 1869’da Ecole1 Polytech-nique’de analiz, Sorbonne’da yüksek aritmetik kürsülerine atandı. Birincisini 1876’ya, İkincisini 1897’ye değin sürdürdüğü bu görevler sırasında birçok önemli matematikçinin yetişmesine ve çalışmalarını tanıtmasına katkıda bulundu.

Hermite’in bilimsel çalışmalarının konuları, Abelyen ve eliptik fonksiyonların dönüşümleri ve bölümleri, kuvadratik yapılar, sürekli değişkenler, değişmezler kuramı, beşinci derece denklemler, modüler denklemler, fonksiyon yaklaşımı, e sayısı, Lame denklemleri ve eliptik fonksiyonların uygulamaları olarak özetlenebilir. Hermite, 1843’ten 1881’e kadar süren bir zaman aralığında gerçekleştirdiği bu çalışmaları sırasında, kendi adıyla anılan bir çokterimli ve bir matris tanımlamış, bir içdeğerbiçim (enterpolas-yon) yöntemi bulmuştur. Günümüzde
hermite.png 26 49″ align=”left” />

anlatımıyla tanımlanan çokterimliler Hermite çokterimlileri, esas köşegenine göre simetrik terimleri birbirlerinin karmaşık eşleniği olan matrisler Hermite matrisleri olarak bilinmektedir.

Kuvadratik ve ikili yapıların indirgenmesiyle ilgili çalışmalarında kullandığı değişmezler (invar-yantlar) üzerinde daha sonra da araştırmalar yapan Hermite değişmezler kuramına önemli katkılarda bulundu. 1855’te, Abelyen fonksiyonlara ilişkin çalışmalarını, değişmezler ve iki değişkenli teta fonksiyonlarından yararlanarak geliştirdi ve Abelyen fonksiyonların dönüşümleri, Abel grupları, modüler eliptik denklemler ve beşinci derece denklemler kuramlarının temellerini oluşturacak sonuçlara ulaştı.

Hermite 1870’lerde, bilimsel çalışmalarının ilkinin konusu olan fonksiyon yaklaşımı problemine döndü ve Bessel fonksiyonları, Laplace integralleri, Legendre fonksiyonları ve Gauss içdeğerbiçim problemi gibi alanlarda önemli çalışmalar yaptı. Bu çalışmaları sırasında, e sayısının transandantal bir sayı olduğunu, başka bir deyişle kesirli katsayılara sahip bir cebirsel denklemin kökü olamayacağını kanıtladı. Lindemann 1882’de n sayısının transandantal olduğunu kanıtlarken Hermite’in e için kullandığı yöntemden büyük ölçüde yararlanmıştır.

Günümüzde yalnızca kendi adıyla anılan kavramlar nedeniyle anımsanan Hermite gerçekte, cebirsel yapılar kuramı, kuvadratik yapıların aritmetiksel kuramı ve eliptik ve Abelyen fonksiyonlar kuramlarının gelişmesine en değerli katkılarda bulunmuş matematikçilerden biridir. Çağdaşları üzerinde büyük bir etki yaratmış ve birçoğunun çalışmalarının tanınmasını sağlayarak bilimsel yaşama canlılık kazandırmış olmasına karşın, bugün, çalışmalarının çoğunlukla yazışmalarında ve ders notlarında kalmış olması nedeniyle hakettiği ölçüde tanınmamaktadır.

•    YAPITLAR (başlıca): Sur la resolution de l’equation du cinquieme deqre, 1858, (“Beşinci Derece Denklemlerin Çözümü Üzerine”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi