Charles E. Spearman Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

SPEARMAN, Charles Edward (1863-1945)

İngiliz, psikolog. Zekâ psikolojisinde Faktör Analizleri Okulu’nun öncülerindendir.

10 Eylül 1863’te Londra’da doğdu, 17 Eylül 1945’te aynı kentte öldü. Erken yaşlarda felsefeye ilgi duyan Spearman, Leamington College’da öğrenimini tamamladıktan sonra, felsefenin kafasındaki sorulara yeterli yanıtlar veremediği kanısıyla 1883’te orduya yazıldı. İngiliz sömürgelerinde çeşitli savaşlara katıldı. Bu dönemde görüp yaşadıkları psikolojiye önem vermesine yol açtı ve 1897’de deneysel psikolojinin gelişmekte olduğu Almanya’ya giderek Leipzig Üni-versitesi’nde, ünlü psikolog W.Wundt’un yanında doktora çalışmasına başladı. 1903’te doktorasını verdikten sonra 1907’ye değin Almanya’da Würzburg ve Göttingen üniversitelerinde araştırmalarım sürdürdü. 1907’de Londra’da University College’da deneysel psikoloji okutmanı, 1911’de profesör oldu ve 1931’de emekliye ayrılıncaya değin bu görevde kaldı. 1923-1926 arası İngiliz Psikoloji Derneği’nin başkanlığını yaptı.

Spearman’ın psikoloji alanındaki önemi, birbi-riyle bağlantılı iki nedene dayanır: İlki fiziksel bilimlerde olduğu gibi psikolojide de genel yasaların saptanması gerektiğine olan inancı sonucu zekâ ve bilmeyi (cognition) belli yasalara dayandırma çabası, İkincisi ise “zekânın iki faktörü” kuramıdır. Fler bilme ediminin iki faktör içerdiğini savunan Spearman, bunlardan, farklı bireylerin ve yeteneklerin tümü için geçerli olan,genel zekâ faktörünü kısaca“g” faktörü, belli işlevlerin yerine getirilmesinde rol oynayan, özel yetenekleri gösteren faktörü ise “s” faktörü olarak adlandırdı. Kuramı daha sonra çeşitli açılardan eleştirilmesine karşın, bu yaklaşımıyla zekânın ölçülmesi alanında psikolojide Faktör Analizleri Okulu’nun gelişmesinde öncü rol oynadı.

• YAPITLAR (başlıca): TheNature of Intelligence and tbe Principles of Cognition, 1923, (“Zekânın Doğası ve Bilmenin İlkeleri”); The Ahilities of Man, 1927, (“İnsanın Yetenekleri”); Creative Mind1930, (“Yaratıcı Zihin”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi