Charles Bonnet Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

BONNET, Charles (1720-1793)

İsviçreli doğabilimci ve düşünür. Döllenmemiş yumurtanın gelişerek yeni bir birey oluşturabileceğini ve böceklerdeki trake solunumunu gözlemlemiştir.

13    Mart 1720’de Cenevre’de doğdu. 16.yy’da İsviçre’ye yerleşmiş Fransız kökenli bir ailenin çocuğudur. Hukuk öğrenimi gördükten sonra avukatlık yapmaya başladı; ancak, 16 yaşından beri ilgilendiği doğabilime, özellikle böcekler üzerindeki çalışmalarına hukuktan daha çok zaman ayırdı. 1740’ta, bitki bitlerinde döllenmesiz çoğalma (partenogenez) olgusunu inceleyen çalışmasıyla Fransız Bilimler Akademisi’ne kabul edildi. 1743’te Londra’daki Royal Society’ye üye oldu ve aynı yıl hukuk doktoru unvanını aldı. 1752-1768 yılları arasında Cenevre’de Büyük Konsül üyeliğine getirilen, bir kez bile İsviçre’ den ayrılmaksızm deneylerine ve çalışmalarına dönük sakin bir yaşam geçiren Bonnet, 20 Mayıs 1793’te Cenevre yakınlarındaki Genthod’da öldü.

Bonnet’ye gelinceye değin, çokhücrelı bir canlıda üreme olayının, o türün dişisinin oluşturduğu yumurta hücresinin gene o türün erkeğinin sperm hücresiyle döllenmesi sonucu gerçekleştiği biliniyordu. Bonnet, özellikle bitki bitleri üzerinde yaptığı incelemelerle, bazı türlerde yeni bir bireyin gelişmesi için her zaman döllenmenin gerekmediğim, döllenmemiş yumurtanın da art arda hücre bölünmesine uğrayarak yeni canlıyı oluşturabileceğini kanıtladı. Partenogenez ya da döllenmesiz çoğalma denilen bu üreme biçimine, Bonnet’nin incelediği türlerin dışındaki başka türlerde de rastlanır.

1741’de tatlı su polipleri (hidralar), yer solucanı, yosun hayvanları (bryozoa) gibi evrimin alt basamaklarındaki organizmalarda üremeyi ve eksilen gövde bölümlerinin kendiliğinden yemlenmesini inceleyen Bonnet, ertesi yıl tırtıl ve kelebeklerdeki trake solunumunu gözlemledi. Hayvanın gövdesinin her yanına yayılmış ince uzun borucuklara “trakea”,bu borucuk-ların dışarıya açılan ve hava girişini sağlayan ağızlarına “sağma” adını veren Bonnet, karada yaşayan eklembacaklıların solunum olayına ışık tutan ilk doğabilginıdır.