Charles Batteux Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

BATTEUX, L’Abbe Charles (1713-1780)

Fransız estetikçi ve düşünür. Aristoteles ve Seneca’dan etkilenerek sanatın taklitten doğduğu görüşünü savunmuştur.

Reims’de doğdu, Paris’te öldü. Ortaöğrenimini Reims’de tamamladıktan sonra papaz oldu. Edebiyat dalındaki yoğun ve ilginç çalışmaları nedeniyle Paris’ te bir kolejin insan bilimleri kürsüsüne alındı. Navare Koleji’nde retorik dersleri verdikten sonra Yunan ve Latin felsefesi öğretim üyeliğine getirildi. Çağdaşı Diderot’nuıı, yapıtlarını beğenmeyip onu engellemesine karşın Fransız Akademisi’ne üye seçildi.

Daha çok estetik sorunlarına ilgi duyan Batteux çağının bu konudaki düşünceleri üzerinde büyük etki yapmıştır. Ayrıca yapıtları 18.yy estetik düşüncelerine günümüzde ışık tutmaktadır. Aristoteles’in taklit kuramını benimseyerek sanatın taklitten doğduğunu ileri sürdü. Ona göre sanat taşıdığı gerçek oranında güzeldir. Gerçek de ancak doğayı taklit ederek elde edilir. Böylece Batteux Seneca’nm “sanat doğayı taklit etmektir” anlayışını kabul etmiştir.

Gerçeğin herhangi bir doğada değil, sadece güzel doğada bulunabileceğini savunan Batteux, bunu duygu yüklü ve verimli bir yüreğin yakalayabileceğini söyledi. Doğal olmaya son vermeksizin ve doğadan daha yetkin bir güzellik oluşturmak için doğanın en güzel yanlarının seçilmesini ister. Güzel doğanın ne olduğunu anlatmak içinse Moliere’in Misenthrope’u ile Zeuxis’in Helene’ine başvurur. Ona göre güzel doğa, insanın kendi yetkinliği ile, çıkarları ve yararları ile en iyi şekilde ilişkide bulunandır.

Taklidin amacı ise insanı coşturmak, haz vermek ve dinlendirmektir; yani o bir süstür. Bu saptamadan çıkarak güzel doğanın simetri ve orantıya uygun olması gerektiği sonucunu çıkardı. Şiir insana bir coşku ve sevinç aşılamayı amaçlıyorsa, insanlığın iyi yönünü ön plana çıkarmak zorundadır. Estetik konusundaki görüşleri Baldwin, Cassirer ve Lipps tarafından benimsenmiştir.

Batteux’un önemli bir çalışması da Epikuros üstüne yaptığı incelemedir. Epikuros’un yaşamıyla ilgili birçok bilgiyi bu incelemeye borçluyuz.

•    YAPITLAR: Les Beaux-Arts Reduits â un Meme Principal, 1746, (“Tek İlkeye İndirgenmiş Güzel Sanatlar”); La Morale d’Epicure Tiree de ses Propre Ecrits, 1758, (“Seçilmiş Yazılarına Göre Epikuros’un Ahlak Anlayışı”); Traite de la Construction Oratoire, 1763, (“Konuşmacılı-ğın Yapısı Üstüne İnceleme”); Cours de Belles Lettres, 1765, (“Yazın Üstüne Konuşmalar”).

•    KAYNAKLAR: B.Croce, Esthetique, 1904.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi