ÇEŞİTLİ TOPLUM TİPOLOJİLERİ
ÇEŞİTLİ TOPLUM TİPOLOJİLERİ
Sosyologlar toplumları çeşitli şekilde tiplere ayırmaktadırlar. Esasen toplumları belli kriterlere göre tasnif etme işi oldukça eskidir. İslâm bilginlerinden meselâ Fârâbî onları “Fazıl Toplum” ve “Fazıl Olmayan Toplum” şeklinde ikiye ayırmaktadır. İbn Haldûn’un da “Bedevi” ve “Hazarî” toplum şeklinde ikili bir tasnifinin bulunduğu bilinmektedir. A. Comte toplumları, meşhur Kanun’undaki Üç Hal’e göre
“Askerî”, “Hukuk” ve “Sanayi” toplumu şeklinde üçe ayırmıştı. Fransız filozofu H. Bergson da onları “açtk toplum” ve “kapalı toplum” şeklinde ikiye ayırıyor. E Tönnies’in “Cemâat” ve “Cemiyet”, E. Durkkeim’in “Organik” ve “Mekanik”, Redfield’in “Arkaik” ve “Kent”, Becker’m “Kutsal” ve “Seküler”, Spencer*in “Basit” ve “Karmaşık”, T. Parsons’un “İlkel” “Ara” ve “Modern” ve nihayet G. Roc- her’in “Geleneksel” ve “Teknolojik” toplum tasnifleri sosyologların ayırt ettikleri dikkate değer toplum tiplemelerinden başlıcalarını oluşturmaktadır.
Şüphesiz bu toplum tipleri, din ve toplum arasındaki karşılıklı ilişkiler ve etkileşim perspektifinden bakıldığında, kendilerine mahsus din ve dindarlık tiplerinin ortaya çıkışına imkân vermiş bulunmaktadırlar. Ancak, burada bu tiplemelerin her birini teker teker ele alıp, onların geçerlilik dereceleri ile oluşumuna imkân verdikleri dindarlık türleri açısından bir tahlil ve değerlendirmeye tabi tutma imkânımız bulunmamaktadır