Ceride Dergisi Tarihçesi, Yazarları, Yayın Politikası, Hakkında Bilgi

Ceride, II. Meşrutiyet döneminde 1908-1909 yıllarında İstanbul’da yayımlanan haftalık siyasî ve edebî mecmua.

20 Ramazan 1326-1 Şaban 1327 tarihleri arasında birinci yıl otuz sekiz, ikinci yıl kırk sekiz olmak üzere toplam seksen al­tı sayı yayımlanan mecmua, Abdülhak Şinasİ Hisar’ın babası Mahmud Celâleddin Bey tarafından çıkarılmıştır. Ceri­de, II. Meşrutiyetin ilânı ile ortaya çı­kan hürriyet havası içinde peş peşe neş­redilen mecmualardan biridir. Bu de­vir gazete ve dergilerinin hemen hemen hepsi gibi Ceride de başlığının etrafını, yukarıda “hürriyet”, sağda “adalet”, sol­da “müsavat” kelimeleriyle çerçevelemiştir.

Mecmua, ilk sayının birinci sayfasın­da “Mukarrer Meslek” başlıklı makale­de takip edeceği yolu şu şekilde açıkla­maktadır: “Hürriyet, müsavat, adalet dairesinde menâfı-i mülk ü millete hiz­met etmek, şahsiyattan âzâde kalmak. matbuatla tevaggul etmeyen ekâbir ve meşâhiri hayırlı neşriyata alıştırmak, Osmanii gazetelerinin münderecâtından fikrimizce de pek fâideii kısmını ber-vech-i ihtisar tekrar etmek, ecnebi matbuatın­dan ve bazı memâlik gazetelerinden Os­manlılar aleyhine neşriyyât-ı muzırra ve müşevvişe vukuu görülür veya haber ve­rilir ise ilel ve esbabı hakkıyla anlayıp izhâr mâ fi’z-zamîre çabalamak ola­caktır.”

Gazetenin sahibi ve baş muharriri Mahmud Celâleddin Bey Nâmık Kemal’in ya­kın dostlarındandır. II. Abdülhamid dev­rinde Jön Türk olarak faaliyet göster­miş, takibata uğramış ve yazı yayımla­ması yasaklanmıştır. Kendisini, ilk çıkar­dığı dergi olan aylık Hazîne-i Evrâk’a (1297-1298r./1881-1882) tanıtmıştır. Da­ha sonra kadınlara mahsus aylık İnsa­niyet (1329h./1327r./1911) adlı mec­muayı sadece iki sayı çıkarabilmiş. Abdülkadir Kâmî Bey’in on dokuz sayı ya­yımladığı haftalık Fen dergisinin (I329h./ I327r./I9ll) yazı heyetinde de bulunmuştur.

Cerfde’nin yazı işleri müdürlüğünü Hasan Bedri Paşa (Işkodra askerî valisi) yapmıştır. Yazı kadrosunda Abdülhak Hâmid. Ali Ekrem (Bolayır), Nigâr Hanım, Nasûhi Bey (şair), Rızâ Han Dâniş (şair), Recâizâde Ekrem, Sâmipaşazâde Sezai, Abdurrahman Âdil. Abdullah Bey (Aydın mebusu). Hasan Bey (Basra valisi), Faik Rüşdü, Şair Eşref ve Sâmih Bey gibi dev­rin tanınmış yazarları toplanmıştı. Mec­muada Mahmud Celâleddin Bey’in im­zalı ve “M. C.” rumuzlu makaleleri. Ha­san Bedri Paşa’nın “H. B.” rumuzlu as­kerliğe dair ve ilk Türk elektrik mühen­disi Mehmed Refik Bey’in fenne dair ya­zıları, devrin iç ve dış meseleleriyle ilgili Ali Nihad Bey’in “Sakınalım” başlığı al­tındaki ikaz makaleleri değerli yazılar­dır. Said Paşa’nın (sadrazam) “Gazeteci Lisanı” adlı eseri de yine burada tefrika edilmiştir (11-45. sayılar). Mecmuada ya­yımlanan ve belge mahiyetinde olan, Hü­seyin Hüsnü Paşa İmzalı “Hareket Ordu­su Beyannâmesi” (sy 3) ve “II. Meşruti­yetin Matbuat Kanunu” da (sy. 46) önem­li yazılardandır.

Ceride’nin idarehanesi. İstanbul’da bugünkü Ebüssuud caddesinin Ankara caddesi girişinde, sağ sırada Asaduryan Matbaası’nın üstünde idi. Mecmua yayın hayatı boyunca başlangıçta çizdiği yol­dan hiçbir şekilde ayrılmamıştır.

Ceride adını taşıyan diğer bir yayın organı da Pehlivanzâde Ahmed Faik Bey tarafından 1890-1891 yıllarında Edir­ne’de yayımlanmıştır. Aynı adı taşıma­sından dolayı bazan birbirine karıştırı­lan bu iki yayın organından ikincisi, iki yıla yakın bir süre içinde haftada iki gün (pazartesi ve perşembe) olmak üzere 266 sayı yayımlanan mahallî bir gazetedir. Tam bir koleksiyonu Edirne Selimiye Kütüphanesi’nde bulunmaktadır.

Diyanet İslam Ansiklopedisi