Cemil Topuzlu Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

TOPUZLU, Cemil (1866-1958)

Türk, cerrah ve idareci. Türkiye’de çağdaş cerrahinin kurucusu, şehircilik çalışmalarının öncülerindendir.

15 Mart 1866’da İstanbul’da doğdu, 24 Ocak 1958’de aynı kentte öldü. Şûra-yı Devlet (Danıştay) başkanlarından Topuzluoğlu Yusuf Ziya Paşa’nın oğludur. İstanbul’daki Paşakapısı Askeri Rüştiyesi’n-de ve Mekteb-i Sultanî’de (Galatasaray Lisesi) başladığı ortaöğrenimini 1880’de Şam Askeri Rüştiyesi’nde tamamlayıp, İstanbul’a dönünce önce Kuleli Tıbbiye İdadisi’ne, 1881 sonlarında da Askeri Tıbbiye’ye (Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye-i Şahane) girdi ve 1886’da yüzbaşı rütbesiyle hekimlik diplomasını aldı. Sütlüce’deki Humbarahane Askeri Hastanesi’nde hariciye (cerrahi) şefliğine atandıktan bir yıl sonra, cerrahi alanında uzmanlaşması için devlet eliyle Fransa’ya gönderildi. Paris’te dönemin ünlü cerrahlarının, özellikle St.Louis Hastanesi’nde Fransız cerrah ve kadın-doğum hekimi Jules Pean’m (1830-1898) yanında üç yıl asistan olarak çalışıp 1890’da İstanbul’a dönen ve Türkiye’de ilk kez “operatör” unvanıyla Haydarpaşa Askeri Hastanesi’nde Hariciye Bölümü şefliğine getirilen Topuzlu ertesi yıl Askeri Tıbbiye’ nin Hariciye Kliniği’nde doçent olarak öğretim görevine alındı. 1894’te de cerrahi profesörlüğüne yükseltildi. Aynı yıllarda, yeniden düzenleyip donattığı Zeynep Kâmil Hastanesi’ni ilk özel hastane olarak hizmete açmış, kendi önerisiyle kurulan Şişli Çocuk Hastanesi’nin (Hamidiye Etfal Hastanesi) operatörlüğünü üstlenmiş ve Sultan II.Abdülhamid’in özel saray cerrahı olarak gösterdiği başarılar nedeniyle rütbesi 1905’te mareşalliğe dek yükselmişti. İkinci Meşrutiyetken sonra çıkarılan bir yasa gereğince rütbesi albaylığa indirilince askerlikten ayrılan Cemil Paşa, 1909’da önce Tıbbiye-i Mülkiye’nin (sivil tıp okulu) fakülteye dönüştürülmesini, ardından Askeri Tıbbiye ile birleşerek Tıp Fakültesi adı altında Haydarpaşa’da öğretime geçmesini sağladı ve bu fakültenin ilk dekanlığına seçildi. Yalnız cerrahi değil, tüm tıp eğitimini çağdaş düzeye getirdiği, Diş Hekimliği Okulu ile ayrı bir doğumevinin kuruluşunu ve Eczacılık Okulu’nun bağımsız bir yapıya kavuşmasını sağladığı bu görevden, 1911 ’de, Tıp Fakültesi’nin Haydarpaşa’dan alınıp İstanbul’un Rumeli yakasına taşınmasında ısrar eden meslektaşlarının görüşlerine katılmadığı ve büyüyen tartışma ortamında yıpratıcı eleştirilere uğradığı için çekildi, kısa bir süre sonra da eğitim görevinden ayrıldı. 1912’de İstanbul şehremin-liğine (belediye başkanlığına) getirilerek, iki yıllık bu görev süresince kentin temizlik, su, kanalizasyon ve ulaşım sorunlarını titizlikle ele alan, Gülhane Parkı’nı düzenleyerek hizmete açan ve geniş caddelerin açılmasından altyapının kurulmasına varıncaya dek ilk şehircilik çalışmalarını başlatan Topuzlu, I.Dünya Savaşı yıllarım Cenevre’de geçirdikten sonra 1919’da Türkiye’ye döndü ve ikinci kez İstanbul şehreminliğine atandı. 1920’de işgal kuvvetlerinin baskıları nedeniyle bu görevinden ayrılıp, birkaç ay süreyle Damat Ferid Paşa kabinesinde nafıa nazırlığı (bayındırlık
bakanlığı) yaptıktan sonra, Ferid Paşa’nm kendisi hakkında kovuşturma açacağını öğrenince Fransa’ya kaçtı ve 1924’te Türkiye’ye döndükten sonra hiçbir idarecilik ve öğretim görevi almayarak mesleğiyle ilgili özel çalışmalarını sürdürdü.

Fransız Cerrahi Akademisi’nin ve 1902’de Bürk-sel’de kurulan Uluslararası Cerrahi Derneği’nin üyelerinden olan, 1953’te İstanbul Üniversitesi’nden fahri ordinaryüs profesörlük unvanı alan ve 1956’da Chicago’daki Uluslararası Cerrahi Koleji’nin onur üyeliğine seçilen Topuzlu, kısa süren öğretim görevi ve 60 yıllık operatörlük yaşamıyla Türkiye’de çağdaş cerrahinin kurucusudur. Antisepsi ve asepsi ilkelerinin benimsenmesi, kloroform anestezisinin yaygınlaştırılması, radyoterapi uygulamasının başlatılması, ilk beyin ameliyatı, durmuş kalbin ilk kez masajla çalıştırılması, atardamar yaralanmaları için geliştirdiği dikiş tekniği gibi yeniliklerle cerrahi alanındaki birçok gelişmenin Türkiye’deki öncüsü olduğu kadar, uygulamaları, tasarladığı ameliyat yöntemleri ve gereçleriyle de adını uluslararası tıp literatürüne yazdırmayı başarmıştır.

• YAPITLAR (başlıca): Seririyatı Cerrahiye, 1896, (“Cerrahi Kliniği”); Sutures de plaies arterielles, 1897, (“Atardamar Yaralarının Dikilili”); Memories et ohservations medicales, 1905, (“Tıp İncelemeleri ve Gözlemleri”); 32 Sene Evvelki, Bugünkü, Yarınki İstanbul, 1944; 80 Yıllık Hatıralarım, 1951.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi