Celâleddin Ergun Çelebi kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Celâleddin Ergun Çelebi kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (ö.1373) Ahilerle yakın ilişkisi olan Mevlevi şeyhlerinden Celâleddin Ergun Çelebi Kütahya’da doğdu. Doğum tarihi hakkında bilgi yoktur. Hayatına dair bilgiler büyük ölçüde Kütahya Mevlevihanesi şeyhlerinden Mustafa Sâkıp Dede’nin (ö. 1735) Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyân adlı eserindeki kayıtlara dayanır. Germiyanoğlu Süleyman Şah ile Sultan Veled’in kızı Mutahhere Hatun’un oğlu Burhaneddin İlyas Paşa’nın oğludur. Mutahhere Hatun tarafından Mevlana ailesine olan bu yakınlığı sebebiyle Celâleddin Ergun’a “Çelebilik” ünvanı verilmiştir.
Ergun Çelebi Konya’da Ulu Ârif Çelebi (ö. 1320) ve Emîr Âlim Çelebi’nin (ö. 1338) yanında tasavvuf eğitimini tamamlamış, ayrıca Emîr Vâcid Çelebi’den de (ö. 1342) feyz almıştır. Sefîne’de, Mevleviğin yayılmasında büyük hizmetleri bulunan Divâne Mehmed Çelebi’nin babası Abâpûş-i Veli’den (ö. 1485) de istifade ettiği söylenir. Ancak bu tarih olarak mümkün görünmemektedir. Yine Sâkıb Dede onun, gençliğinde bir ara Bursa’daki Geyikli Baba’nın sohbetlerine katıldığından, müridi Ahi Evran’a bazan “Ahi Evran” bazan da “Ahi Enver” diye hitabettiğinden ayrıca Ahi Mustafa ve Ahi Erbasan adlı iki fütüvvet şeyhinin kendisine intisap ettiğinden söz eder.
İyi bir öğrenim görerek aklî ve naklî ilimlerde döneminin önde gelen kişileri arasında yer alan Ergun Çelebi, Konya’da Şems makamında yedi terkli Şemsî tac giyerek hilafet almış, bir süre sonra irşâd göreviyle Kütahya’ya gönderilmiştir. Burada halkın “Kütahya Fatihi” adını verdiği Emîr İmadüddin Hezar Dînârî tarafından yaptırılan mevlevihanenin ilk şeyhi oldu. Bazan Mevlevi külâhı, bazan da Şemsî tac giyen Ergun Çelebi Kütahya’da vefat etti ve dergâhın hazire-sine defnedildi. Vefatından önce makamını oğlu Burhaneddin İlyas Çelebi’ye bırakmıştı. Zaman içerisinde Ergun Çelebi Zaviyesi ve Erguniyye
Dergâhı adlarıyla da anılan Kütahya Mevleviha-nesi, Konya ve Karahisar mevlevihanelerinden sonra Mevleviliğin üçüncü önemli merkezi haline gelmiştir.
Kütahya Mevlevilerinin ceddi kabul edilen Celâleddin Ergun Çelebi’nin eserleri şunlardır: 1. İşâretül-beşâre: Mevlevi âyininde devr-i veledî ve selamlardaki semboller; insan-ı kâmil, şeyh ve mürşidin hallerinin anlatıldığı eser, on sekiz küçük bölümden meydana gelmektedir. 2. Gencnâme : Tasavvufî anlayış çerçevesinde insan-ı kâmilin özelliklerinden bahseden bir manzumedir. Türkçe kaleme alınmış kırk beyit-lik bu mesnevînin bir beytinde geçen “Fâizî” mahlasından hareketle Gölpınarlı Gencnâme’nin, Ergun Çelebi’ye ait olduğu konusundaki şüphelerini ifade eder. Ayrıca Sâkıp Dede Sefîne’de onun Çil Kelime-i Tayyibe adlı mensur bir eserinden söz eder.
Nuri ÖZCAN
Kaynak: Ahi Ansiklopedisi, 1. cilt, T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Ankara, 2014