Celal Nuri İleri kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Celal Nuri İleri kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1870-1939) İçtihat, İkdam, Âti (kendi yayımı), Edebiyat-ı Umumiye dergi ve gazetelerinde çıkan yazılarıyla tanınmıştı. Kültür ve teknik ayrımı yapılmadan batı uygarlığım kabul etmek gereğine inanıyor, İslamda yenileşme zorunluluğunu işleyen makalelerinde yeni bir fıkıh gereksinmesinin yanı sıra batının hukuk kurallarından da yararlanmayı öngörüyordu. Özellikle Kadınlarımız (1912) adlı kitabında örtünmenin (tesettür) yanlış anlaşıldığım öne sürerek kadın erkek eşitliği üzerinde durdu. Âti gazetesinde (1918) Servet-i Fünun yazarlarının dil anlayışlarını eleştiren makaleleri de vardır. (Bu yöndeki çalışmaları için Sami N. Özerdim’in yazılarına bakılabilir: Türk Dili dergisi, 138-139. sayılar, 1963).
Bu dönemin kuram ve eylem birliği arayan kişiliklerinden biri de toplumbilim alanındaki ilk yapıtlardan biri sayılan Tekâmül ve Kanunları (1913) adlı kitabın yazarı, Ethem Nejat’tır (1887-1921). II. Abdülhamid’in zorbalık rejimine karşı genç yaşında ülke dışında mücadele eden Ethem Nejat, II. Meşrutiyetten sonra Manastır, Bursa, İzmir öğretmen okullarında müdürlük etti. Eskişehir Maarif Müdürlüğü görevinde bulundu. Şûra-yı Ümmet, Siper-i Sâika, kendi yayımı Terbiyeyi Yeni Fikir dergi ve gazetelerinde yazdı. Özellikle eğitbilim konularındaki makale ve kitapları (Türklük Nedir ve Terbiye Yolları) ile tanındı. Görevli olarak Almanya’da bulunduğu yıllar (1918-1919) sosyalist öğretiyi benimsedi. Ülkeye dönüşünde Kurtuluş ve Aydınlık dergilerinde yazdı. Dr. Şefik Hüsnü ile birlikte Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası’nın kurucuları arasına katıldı (1919). Bakû’da toplanan “Şark Milliyetleri Kongresi”nde Türkiye’yi temsil etti (Eylül 1920). Kurtuluş Savaşı’nı destekleme amacıyla Mustafa Suphi ve arkadaşlarıyla birlikte Türkiye’ye gelişinde Trabzon’da öldürüldü.
Kaynak: Çağdaş Türk Edebiyatı , Meşrutiyet Dönemi 2, Şükran KURDAKUL, 1994, Evrensel Basım Yayın.