Çeçname Nedir, Ne Demek, Konuları, Özellikleri, Hakkında Bilgi
Çeçnâme. Hindistan’ın Sind bölgesi tarihiyle ilgili müellifi meçhul bir eser.
Adını İslâm fethi öncesi Sind’de hüküm süren Çeç hanedanından almıştır. Çeçname’nin III. (IX.) yüzyılda telif edilen Arapça orijinali günümüze gelmemiştir. Ali b. Hâmid b. Ebû Bekir el-Kûfî, eseri 613’te (1216) bir mukaddime ve hatime ekleyerek Farsça’ya çevirmiş ve Sind hâkimi Nâsırüddin Kabâce’nin veziri Aynülmülk Fahreddin el-Eş’arfye sunmuştur. Zamanımıza intikal eden bu Farsça tercüme daha sonra Fetihname, Târih-i Hind, Fetihnâme-i Sind, Min-hâcü’d-dîn ve’l-mülk, Mİnhâcü’l-me-sâlik, Târih-i Sind, Târih-i Kösımi adlarıyla da anılmıştır. Eserde Sind’in İslâm fetihlerinden önceki tarihiyle VII. yüzyılda gerçekleştirilen İslâm akınları hakkında bilgi verilmektedir. Burada, Emevî Halifesi I. Velîd tarafından 711’de Sind’in fethine memur edilen Muhammed b. Kasım es-Sekafî’nin ülkedeki savaşları ve fetihleri çok geniş bir şekilde yer almaktadır.
Çeçnâme’de biri Sind, diğeri klasik Arap tarihçiliği olmak üzere iki ayrı tarihçilik geleneğine yer verilmiştir. Eserin Sind’in fetihten önceki tarihiyle ilgili bölümü, Arapça malzeme ile zenginleştirilmiş müstakil bir kitap gibidir. Müellif İslâmî dönemle ilgili bölümü yazarken muhtemelen Belâzürî, Ya’kübî ve İbn Cerîr et-Taberî gibi Arap tarihçilerin eserlerinden istifade etmiştir. Ayrıca Medâinî’nin Kitâbü Sağri’l-Hind, Ki-tâbü cUmmâli’l-Hind, Kitâbü Fethi Mekrân, Kitâbü Ahbâri Şaftı/, Kitâbü Fütûhi’l-Hind ve’s-Sind gibi kaybolmuş eserlerinden faydalanmıştır. Çeç-nâme, Sind tarihi için birinci elden kaynak olduğu gibi Medâinî’nin zamanımıza intikal etmeyen eserlerindeki bilgileri nakletmesi bakımından da önemlidir.
Çeçnâme’rim önce Elliot ve Dovvson tarafından yapılan Özet halinde İngilizce çevirisi, The History oî India as Told by üs Historians adlı eserin
1. cildi içinde yayımlanmış (s. 131-211), tamamı ise daha sonra Mirza Kalichbeg Fredunbeg tarafından The Chach Na-mah, an Ancient History of Sind Gi-ving the Hindu Period down to Arab Conquest adıyla İngilizce’ye çevrilmiştir. Ömer b. Muhammed Dâûd-pota Çeçname’nin Farsça metnini Fetih-nâme-i Sind {Chach-nâmah) adıyla yayımlamıştır. Kitabı ayrıca A. Rezvî Urduca’ya, Mahdum Emir Ahmed ile Nebî Bahş Han Baloç da Fetihnâme-i Sind adıyla Sindce’ye çevirmişlerdir.
Diyanet İslam Ansiklopedisi