Cebertî kimdir? Hayatı ve eserleri:

Cebertî kimdir? Hayatı ve eserleri: On sekizinci ve on dokuzuncu yüzyıllarda yaşamış târihçi. İsmi Abdurrahmân bin Hasan’dır. Aslen Habeşistan’ın Cebert bölgesinden olduğu için, Cebertî diye meşhûr olmuştur. Dedeleri yedi nesilden beri Mısır’a yerleşmiş olup, Kâhire’de El-Ezher Câmiinde ders vermişler, birçok âlim yetiştirmişlerdir. Babası Ezher Medresesinde hey’et (astronomi) âlimi idi. 1753 (H. 1168) senesinde Kâhire’de doğdu. 1822 (H. 1237) senesinde vefât etti.

Mekke-i mükerreme ve Medîne-i münevverede ilim tahsil eden Cebertî, Kâhire’deki Ezher Üniversitesinden mezun oldu. Aynı üniversitede ders vermeye başladı. Mısır’ın Fransızlar tarafından işgâl edilmesi sırasında, Napolyon Bonaparte, Cebertî’yi Mısır idâresi için kurulan âyan ve eşrâf dîvânına âzâ (üye) tâyin etti. Bu devre sona erince, Osmanlı Devletinin Mısır vâlisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa tarafından Saray muvakkitliğine tâyin edildi. Mısır târihiyle ilgili eserler yazdı. 1822 (H. 1237) senesinde Kâhire’ye dönerken Şubia yolunda öldürüldü.

Eserleri: 

1. Acâib-ül-Âsâr fît-Terâcim vel-Ahbâr: Târih-i Cebertî adıyla da bilinen bu eserinde, 1688-1821 târihleri arasındaki olayları anlatmıştır. 1791 senesinden sonra yazmaya başladığı bu eser, Mısır târihi için önemli bir kaynaktır. Cebertî bu târihi hazırlarken, ihtiyarların hâtıralarından, devlet vesîkalarından, mezâr kitâbelerinden faydalandı. Kendi devrindeki hâdiseleri de kendi görüş ve hâtıralarına dayanarak yazdı. Bu eserin sosyolojik değeri yüksektir.

2. Muzhir-üt-Takdîs bi-Zihâbi Devlet-il- Fransis: Bu eserinde Fransız işgâl devrini anlatmıştır. 1958 senesinde iki cilt hâlinde basılmış olan bu eser, iki defâ Türkçeye tercüme edilmiş, ikinci tercüme, Târih-i Mısır adıyla basılmıştır.

KAYNAK: REHBER ANSİKLOPEDİSİ, 4. CİLT