YETÎ
YETÎ insanın doğuştan getirdiği psikolojik güçlerin her birine yeti (meleke) denir. Yetenek kavramıyla biçim ve anlam yönünden benzerlikleri olsa da aynı değildir. Yetenek kişinin Öğrenmeye dayalı olmayan doğal iş başarma gücü demekken, yeti kavramıyla daha çok insan psikolojisinin irade, hafıza, dikkat, yargı gibi güçleri anlatılır. İnsanın doğuştan getirdiği güçler sorunu, modern bilimin bugün geldiği noktada henüz belirlenemediği gibi oldukça tartışmalıdır da. Oysa insanın psikolojik yapısına, onun doğuştan...
YATIRIM
YATIRIM Genel anlamda yatırımı, tasarrufların kazanç elde etmek amacıyla çeşitli alanlarda değerlendirilmesi olarak tarif etmek mümkündür. Fertler, işletmeler hatta devlet, gelirlerinden tüketime harcamadıkları kısımları değerlendirmeyi arzu ederler. Tüketime harcanmayıp tasarruf edilen meblağların ise muhtelif şekillerde tutulması mümkündür: Nakit, mevduat, hisse senedi ve tahvil olarak; altın, arsa, lüks bina, v.b. reel üretim vasıtalarına bağlanmış şekilde. Bu alternatiflerin her biri aşağıdaki unsurları ihtiva eden bir paket olarak düşünülebilir: 1) Sermaye kıymeti, 2)...
YEHOVACILIK
YEHOVACILIK CYEHOVA ŞAHİTLERİ) Gizli bir teşkilâta sahip dinî, siyasî ve milletlerarası bir gruptur. 19. yüzyılın ortalarında Amerika'da ortaya çıktı (1844). Hıristiyan olduklarını ileri sürmekteyseler de Yahudi nüfuzu altında bulunmakta ve onların hesabına çalışmaktadırlar. "Yehova", aslında Yahudilikte Tanrı için kullanılan "Yahve" kelimesinin galatıdır, Yehova Şahitleri bu adı Eski Ahit ifadesinden çıkarıp benimsemişlerdir: "Siz benim şahitlerimsi-niz, der Yehova." Yehova Şahitleri'nin başka bir adı da "Yeni Dünya CemiyetTdir. Bu isimle 1931...
YAŞLILIK
YAŞLILIK Bilişsel süreçlerdeki yaşa bağlı değişiklikler üzerinde yapılan araştırmalar, Batı toplumlarındaki yaşlı nüfus arasındaki artışın sürmesine paralel olarak güçlenmiştir. Yaşlıların modern bir çevre ile başa çıkabilmeleri ve dolu bir iş ve eğlence hayatı sürdürebilmeleri için bu değişikliklerin tanınması, anlaşılması ve gözönüne alınması önemlidir. Araştırıcı, normal yaşlanma sürecinin bilişsel yetenekler üzerindeki etkilerini izole etmeye ve tanımlamaya çalışır. Yaşlanma süreciyle oluşan değişiklikler fiziksel sağlık, hayat tarzı, motivasyon ve kişilikteki değişikliklerle...
YAPI
YAPI Doğrudan gözlemlenebilir bir "hakikat" anlamında veya fonksiyon ve organizasyonun soyut bir şeması anlamında kullanılışına göre farklı anlamlar yüklenen yapı kavramı deneysel kullanımıyla, ilk anlamında gözlemlenebilir olguları niteler. Bu olgular "verilmiş"tir ve ekonominin mimarî yönünü oluşturur. Herşeyden önce olgular nicelik taraftarıyla düşünülmelidirler. Yapı, bu durumda, zaman ve mekânda belli bir yer tutan ekonomik bir bütün anlamına gelen ilişkilerle nispetlerin bütünü anlamına gelebilir. Gene niceliksel yönüyle ele alındığında yapı,...
YANLIŞ
YANLIŞ Doğru olmayan, veya doğrunun karşıtı olan. Bir kurala, ilkeye uymama durumu. Bu terim çeşitli disiplinlerde çeşitli manalarda ve en çok da hata, bâtıl, sahte, sakîm, yalan, galat, dalâl, mugalâta vb. kavramların eşanlamlısı olarak kullanılır. Yanlış doğrunun karşıtı olarak ele alındığında bir mantık terimi olur ve aynı zamanda, hata yerine de kullanılır. Hata ise hakikate aykırı söz, hüküm veya görüşe denir. Diğer bir ifadeyle hata, zihnin...
YANSITMA
YANSITMA Bireyin bilinçdışından gelen rahatsız edici dürtülerini, sanki onlar dışarıdan geli-yorlarmış, başkaları tarafından kendisine yönelüliyorlarmış gibi algılayarak bu dürtülerin baskısından kurtulma çabasına yansıtma denir. Yansıtma, yani bireyin kendisinde görmek istemediği özelliklen başkasına yüklemesi önemli ve ilkel bir savunma mekanizmasıdır. Ayrıca kendimizde görmek istemediğimiz, kendimize yakıştıramadığımız Özelliklerimizi değiştirmek, onlarla baş etmeye çalışmaktansa onları başkalarına yansıtmak çok daha kolayımıza gelir. Yansıtma, insanların gündelik hayatlarında çok sık başvurdukları bir savunma mekanizmasıdır. Bunun en...
YALNIZCILIK POLİTİKASI
YALNIZCILIK POLİTİKASI Dünya politikasına ve uluslararası sorunlara aktif olarak katılmamayı ve diğer devletlerle ilişkileri en alt düzeyde tutmayı öngören bir dış politika stratejisidir. Yalnızcılık politikası, uluslararası ilişkilerde, infîrad politikası, ayrı durma politikası, izolasyonizm ve Monreo Doktrini kavramlarıyla eş anlamlı olarak kullanılmaktadır. Yalnızcılık politikası, askeri ittifaklara girmemeyi ve diğer devletlere ülkesi üzerinde askeri kolaylıklar tanımamayı Öngörür. Böyle bir politikanın izlenmesi, devletin güvenliğini ve bağımsızlığını ancak bu şekilde koruyabileceği varsayımına dayanır....
YALTA KONFERANSI
YALTA KONFERANSI II. Dünya Savaşı sonrasında, üç galip ülke adına dünyanın yeni çatısını meydana getirmek için F. D. Roosevelt (ABD), J. Stalin (SSCB) ve W. ChuıchilTin (İngiltere) 4-11 Şubat 1945'tc Yalta'da yaptıkları toplantı. Yalta'da verilen kararların daha önce başka yerlerde de (Washington, Kahire, Tahran) alındığı görülür. Yalta'nın amacı, bu kararlar ertesinde tekrar biraraya gelerek askerî, diplomatik, ekonomik hedefler ve maksatlar üzerinde umumî bir anlaşmaya varmak; nüfuz bölgelerini...
YANILSAMA
YANILSAMA Bir algı ile algılanan şeyi kaydeden bir cetvel ya da hız ölçüsü gibi güvenilir bir aletin göstergesi arasındaki farka yanılsama denilebilir. Bir yanılsama hakkında Önceden bilgi sahibi olsak bile algı kusurumuzun değişmemesi onun somut bir gerçek olduğunun göstergesidir. Ayrıca yan il sam ah algının tek gözle değerlendirilmesi halinde ortadan kalkması, algılanan figürlerin normal büyüklüklerinde görülmesi bir başka deyişle yalnızca her iki gözün kullanılarak bakıldığı durumlarda ortaya çıkması,...
YAKÎN
YAKÎN Kesinlikle bilinen, doğruluğu kesin olan, şüphe bulunmayan şey veya bilgi. Daha genel olarak, realiteye, gerçeğe uygun olan ve hiç bir şekilde aksinin olamayacağına inanılan şey. Bu manada hak ve doğrunun ifadesi olan yakın, bilgisizlik, şüphe, taklit, hayal, zan ve vehimin zıddı dır. Yakîn, kesin ve güvenilir, sağlam manalarına gelmesinden dolayı felsefe dilinde "pekin" kelimesiyle de ifade edilmiştir. Yakîn teriminin batı dillerindeki karşılığı da aynı manaya gelen Lâtince...
YAHUDİLİK
YAHUDİLİK Yahudi dini. İlahi menşeli olmakla beraber günümüzde tamamen ilk orjinini kaybeden ve dîn olma vasfından ziyade etnik ve kültürel tarihi bir toplumun inançtan bütünü. Yahudilik, Babil sürgününden beri milli bir din haline getirilmiş ve bu özelliği günümüzde çok açık bir şekilde pekişmiştir. Ne var ki, tek Tann'yı vahye dayanan kutsal ki-(abi ve peygamberleri kabul eder görünme-siyle milli dinlerden aynlırken, özellikle dini ırka özgü kılmasıyla da ilahi...
YABANCI YATIRIM
YABANCI YATIRIM "Yabancı yatırım, sermayeyi, verimliliğini artırmak amacıyla kıt olduğu yerlere yönelterek ulusal sınırların ötesinde aşırmak ve başka ülkelerde faaliyet için ko-numlandırmakür (ya da yatırmaktır)." İster parasal, isterse doğrudan üretim aracı şeklinde olsun, istihsal vasıtası olan yahut verimli şartlar arayan unsurların tamamı sermaye olarak ifade olunabilir. Ancak burada uluslararası faiz farklılıklarından yararlanmak isteyen parasal sermayeyi reel yatırım unsuru olarak hareket eden sermayeden ayırmak zorundayız. Birincisi de ikincisi...