Edebiyat

Can Yücel Kimdir, Hayatı, Eserleri, Sözleri

Can Yücel. Şair, yazar ( 1926′da İstanbul’da doğdu, 12 Ağustos 1999’da İzmir’de öldü.)

Eski milletvekili ve Milli Eğitim bakanlarından Hasan Âli Yücel’in oğludur. Orta öğrenimini Ankara Erkek Lisesi’nde, yüksek öğrenimini Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi ile İngiltere’de Cambridge Üniversitesi’nde Latince ve Yunanca okuyarak tamamlayan Yücel, askerliğini Kore’de yaptı. Uzun süre Paris’te ve İngiltere’de kalan Yücel, BBC Radyosu Türkçe Yayınları Bölümü’nde spiker olarak da çalıştı. Ancak hayatında hep ilk sırada şiir yer aldı. İş dünyasında çok az zaman geçiren şair meslek olarak kendisine şairliği seçtiğini söyledi hep. 1956 altında Güler Yücel’le evlendi. Bu evlilikten iki kızı (Güzel ve Su) ve bir oğlu (Hasan) oldu.

Son yıllarında Eski Datça’ya yerleşti ve her hafta Leman, her ay Öküz dergilerinde yazıları ve şiirleri yayımlandı. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel`e hakaretten yargılanan Yücel, 18 Nisan seçimlerinde Özgürlük ve Dayanışma Partisi`nin İzmir
1. sıra milletvekili adayı oldu. 12 Ağustos 1999 gecesi ölen şair, çok sevdiği günebakan çiçekleriyle uğurlanarak Datça’ya gömüldü.

1962′de İngiltere’de, 1709′da Latin harfleriyle taş baskısı olarak basılmış bir Türkçe dilbilgisi kitabını bulması geniş yankı uyandırdı. Ertesi yıl yurda dönünce bir süre Bodrum’da turist rehberliği yaptı. Sonra İstanbul’a yerleşti. Çeviriyi uğraş edindi. 12 Mart 1971 döneminde Che Guevara ve Mao’dan çeviriler yaptığı gerekçesiyle 15 yıl hapse mahkûm oldu. 1974′te aftan yararlanarak serbest kaldı.

Yazın yaşamına üniversitede öğrenciyken yayımladığı şiirleriyle girdi. Şiir, yazı ve çevirileri 1945′ten itibaren Yenilikler, Seçilmiş Hikayeler, Dost, Şiir Sanatı, Yön, Papirüs, Yeni Dergi, Yazko Edebiyat, Yeni Düşün, Vatan, Demokrat vs. dergi ve gazetelerde yayımlandı.

İlk şiirlerini 1950 yılında `Yazma` adlı kitapta toplamıştır. Şiirlerinde argo ve müstehcen sözlere çok sık yer veren, bu nedenle zaman zaman dikkatleri üzerine çekip koğuşturmaya uğrayan Yücel’in 1974′te dışarı çıkışının ardından hapiste yazdığı  “Bir Siyasinin Şiirleri” kitabı, o döneme kadarki şiir macerasının dengeli bir bileşimi olarak görüldü. Bu şiirlerinde hapishaneden dışa ve orada yaşayanlara dönük izlenim, gözlem, duygu ve düşüncelerinin toplamını, kendi politik kimliğinin sorgulamasıyla birlikte verdi. Tarihsel olaylarla günlük olayları iç içe işleyen Yücel, günceli, taşlama yüklü bir ifadeyle, politik eleştiri düzeyinde ele aldı. Toplumsal olanı yansıtmada gülmece, şiirinin en önde gelen öğesi oldu. 12 Eylül 1980 sonrasında müstehcen olduğu iddiasıyla “Rengahenk” adlı kitabı toplatıldı.

Şiirlerinde, toplumcu bir bakış açısından yola çıkarak daha iyi bir dünyanın kurulması amacını savunan Yücel’in, sözcük oyunlarıyla ulaştığı dil ustalığı, şiirini “yeni anlam boyutlarıyla donatarak” etkili kıldı. Halk kaynaklarına, halk ağzına, daha çok da halk türkülerinin deyişlerine de yaslanan Yücel’in kullandığı günlük söylem, yöresel deyişler, deyimler ve argo sözcükler, şiirini etkili kılan diğer öğelerdir. Diyaloglar, atasözleri, benzetmelerle kendisine has bir üslup oluşturdu.

Yazma’dan başlayarak tüm şiirleri incelendiğinde Yücel’in şiirinin ironiden başka yönleri olduğu farkedilecektir. Örneğin, yoğun bir duygusallık ve sevgi arayışı; ustalıkla doruğuna ulaşmış bir dil işçiliği, entellektüel düzeye varmış bir biçim arayışı; yanlışa, haksıza karşı, yerleşik nizamdan öç alırcasına öfkeli ve bir o kadar da acılı bir direniş… bir başkaldırı…

Fakat kendisini Datça’lı kabul eden ünlü şairin mezarı Datça’dadır. Son üç kitabını da Datça üzerine yazmış, yarımadanın güzelliklerini, şiirinin güzellikleriyle buluşturmuştur. Bu yüzdendir ki,  Can Yücel’i okumak, Datça havasını solumak duygusu verir insana. Taze… şaşırtıcı… farklı… düşündürücü…

En ağdalı ifadelerden, en acılı ağıtlara; en sert sokak ağızlarından en yoğun sevda ve sevgi şiirlerine; zeka parıltılarından en yalın, en sade söyleyişlere kadar her şeye yer verdiği şiiri, bir ‘vazifeye adanmışlık’ şiiridir onun. Yücel ayrıca Lorca, Shakespeare, Weiss ve Brecht gibi yazarlardan yaptığı çevirilerde, yapıtları neredeyse yeniden yazarak değişik bir çeviri anlayışı getirdi edebiyat dünyasına.

Can Yücel Sözleri -1————————————————–Can Yücel Sözleri -7
Can Yücel Sözleri -2
————————————————–Can Yücel Sözleri –8
Can Yücel Sözleri -3————————————————–Can Yücel Sözleri -9
Can Yücel Sözleri -4————————————————–Can Yücel Sözleri -10

Can Yücel Sözleri -5————————————————–Can Yücel Sözleri -11
Can Yücel Sözleri -6————————————————–Can Yücel Sözleri -12

“Bağlanmayacaksın” Şiiri

Şiir Kitapları (başlıca)

  • Yazma (1950)
  • Sevgi Duvarı (1973)
  • Bağlanmayacaksın
  • Bir Siyasinin Şiirleri (1974)
  • Ölüm ve Oğlum (1976)
  • Şiir Alayı (1981, ilk dört şiir kitabı)
  • Rengâhenk (1982)
  • Gökyokuş (1984)
  • Beşibiyerde (1985, ilk beş şiir kitabı)
  • Canfeda (1985)
  • Çok Bi Çocuk (1988)
  • Kısa Devre (1990)
  • Kuzgunun Yavrusu (1990)
  • Gece Vardiyası Albümü (1991)
  • Güle Güle-Seslerin Sessizliği (1993)
  • Gezintiler (1994)
  • Maaile (1995)
  • Seke Seke (1997
  • Alavara (1999)
  • Mekânım Datça Olsun (1999)
  • En Uzak Mesafe
  • Benim Adım Firuzansa Ne Olayım
  • Cazcı firuzan (1997)
  • Hotuhların dramı
  • Bilmelisin ki
  • Biraz alıştım
  • Kadın dediğin
  • Bördübet’ten Sedir Adası’na
  • YüzKitabı Şiirlerimden Seçmeler(2010)

Çevirileri

  • Her Boydan (1959, Çeviri Şiirler)
  • Hamlet (Shakespeare)199

    2. İstanbul: Papirüs Yayınları, 1996.

  • Bahar Noktası (Bir Yaz Gecesi Rüyası’nın çevirisi) (Shakespeare) 1981. İstanbul: Papirüs Yayınları, 1996.
  • Muhteşem Gatsby (The Great Gatsby, F. Scott Fitzgerald), Ağaoğlu Yayınevi, İstanbul, 1964.
  • Yeni Başlayanlar İçin Marx (Marx Para Principantes) 1977.
  • Salozun Mavalı (Peter Weiss)Bilgi Yayınları