Tarihi Eserler

Cafer Paşa Tekkesi Tarihçesi, Mimari, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Cafer Paşa Tekkesi, İstanbul Eyüp’te XVI. yüzyıla ait tekke.

Kalenderhâne caddesi üzerinde yer alan ve Kırîmî Tekkesi adıyla da tanınan tekke, Vezir Cafer Paşa (ö. 995/1586-871 tarafından yaptırılan medrese ve türbe­den ibaret küçük bir külliye içinde yer almaktadır. Külliyenin halen iyi durum­da bulunan medresesi 1970’ten beri kız Kur’an kursu olarak kullanılmaktadır.

Üzerinde bulunan şair Nihâdî’ye ait kitabeden inşa tarihinin 993 (1585) ol­duğu anlaşıian türbede Cafer Paşa’nın aile fertleriyle birlikte kendisi ve oğlu İsfendiyar Bey’in mermerden sanduka­ları bulunmaktadır. Türbeye esas giri­şin sivri kemerli, günümüzde harap bir halde bulunan kitâbeli bir kapı vasıta­sıyla sağlandığı anlaşılmaktadır. Hemen sol taraftaki medrese giriş kapısından ise türbenin yanındaki üstü açık bir ge­çide, oradan da dershanemescid kısmına geçilir. Türbe cephesi iki katlı olup bu cephe iki sıralı dörder pencere ile hareketlendirilmiştir. Üst pencereler sivri kemerli, alt pencereler ise dikdörtgen biçimli ve lokmalı demir şebekelidir. Cep­henin sağ tarafında aksı çarpık, kemer­li bir giriş daha vardır. Üstü açık olan bu bölümde halen mevcut ahşap küçük bir baraka dükkân olarak kullanılmaktadır.

Tekke ilk kurulduğunda Halvetiyye ta­rikatına ait iken daha sonra Kadirıyye’ye geçmiş, son dönemde Mehmed Salih Sırrı Efendi adlı bir kişi tarafından Sa’diyye Tekkesi’ne dönüştürülmüştür. Meşi­hat ihdas edilerek (vaz’-ı meşihat) tekke­ye dönüştürülen bu tür türbelerde ol­duğu gibi tevhidhâne türbe kısmından pencereli bir duvar veya bir parmaklıkla ayrılır. Gerek tekke listelerinde gerekse Mehmed Salih Sırrı Efendi’ye ait vakfi­ye özetinde Cafer Paşa Türbesi’nden ve Cafer Paşa Türbesi’nde bulunan bir hüc­reden bahsedildiğine göre tekke türbe bitişiğindeki bir odadan ibaret olmalı­dır.

Eyüp Hâki Baba Kadiri Dergâhı son şeyhi Nazmi (Ceyhan) Efendi (ö. 1990) ile Bedevî Dergâhı son şeyhi İbrahim Efendi’nin oğlu Hakkı Kırmızıtaçlı’dan elde edilen şifahî bilgilerden, son devirde âyin­lerin medresenin kubbeli dershane-mescidinde yapıldığı anlaşılmaktadır. Bu du­rumda o yıllarda tevhidhânenin harap bulunduğunu söylemek mümkündür. Tekkenin son şeyhi, Eyüp-Bahariye Taşlıburun Sa’dî Dergâhı şeyhi Süleyman Efendi’nin halifelerinden musikişinas Kı­rımlı Hacı Hafız Efendi’nin oğlu İzzet Efendi’dir.

Diyanet İslam Ansiklopedisi