Bursalı Mehmet Tahir Bey Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
BURSALI TAHİR BEY (1861-1924)
Osmanlı araştırmacı, yazar. Osmanlı döneminde yetişen ünlülerle ilgili önemli yapıtlar vermiştir.
Mehmed Tahir Bey, 22 Kasım 1861’de Bursa’da doğdu, 10 Ekim 1924’te İstanbul’da öldü. Üsküdarlı Seyyid Mehmed Tahir Paşa’nm torunu, Rıfat Bey’in oğludur. İlk ve ortaöğrenimini Bursa’da yaptı. 1879’da Bursa Askeri İdadisi’ni, 1881’de Harbiye Mektebi’ni bitirdi. 1883’te Manastır Askeri Rüştiyesi’ ne tarih-coğrafya öğretmeni olarak atandı. 1897’de Üsküp Askeri Rüştiyesi’ne geçti. 1898’de Kolağalığı-na (önyüzbaşı) yükseltilerek Manastır Askeri Rüştiyesi müdürlüğüne getirildi. 1904’te de Selanik Askeri Rüştiyesine: müdür oldu. 1905’te binbaşılığa yükseldi.
Selanik’te iken gizli ittihat ve Terakki Cemiyeti ile ilişki kurması yüzünden açığa alındı ve Tabur komutanı olarak Alaşehir’e (Manisa’da) gönderildi. Oradan da İzmir’e Fırka Divan-ı Harbi üyeliğine atandı. Kaymakam (yarbay) olduktan bir süre sonra ordudan ayrıldı.
Tahir Bey, 1908’de açılan Meclis-i Mebusan’da bir dönem Bursa mebusluğu yaptıktan sonra siyasetten de çekildi. Bir ara bulunduğu İstanbul kütüphaneleri müfettişliği aldığı son resmi görevdir.
Tahir Bey, kitaplarının yamsıra çeşitli dergi ve gazetelerde de alanıyla ilgili yazılar yazmıştır. Bunların en önemlileri Türk Derneği, Türk Yurdu, Sırat-ı Müstakim, Sebülü’r-Reşad, Islâm Mecmuası, Kelime-iTayyibe’de yayımlanmıştır. Ayrıca Türk Bilgi Der-neği’nde asli, Tarih-i Osmani Encümeni’nde de yardımcı üye olarak bulunmuştur.
Tahir Bey, son dönemin Mehmed Süreyya Bey’ den sonra en tanınmış ve en verimli biyografya ve bibliyografya araştırmacısıdır. Bu alanlarda verdiği yapıtlar eksiklerine, yanlışlarına sistematik bakımdan taşıdığı zayıflıklarına karşın birçok yönden bugün de değerini korumakta, temel birer kaynak olma özelliğini sürdürmektedir.
• YAPITLAR (başlıca): Türkler’in Ulûm ve Fünûrıa Hizmetleri, 1896; Terceme-i Hal ve Fezail-i Şeyh-i Ekber Muhyiddin Arabi, 1898; Kibar-ı Meşayih ve Ulemâdan Oniki Zatın Teracim-i Ahvali, 1899; Meşayih-i Osmanı-yeden Sekiz Zatın Teracim-i Ahvali, 1900; Ulema-ı Osmaniyeden Altı Zatın Teracim-i Ahvali, 1900; Nazar-ı Islâmda Fâkr, 1901; Müverrihîn-i Osmaniyeden Âli ve Kâtib Çelebi’nin Terceme-i Halleri, 1906; Aydın Vilayetine Mensub Meşayih, Ulemâ, Şuarâ, Müverrihin ve Etibbâ-nm Teracim-i Ahvali, 1908; Delilii’t-Tefasir, 1908; Ahlâk Kitaplarımız, 1909; Müntehabat-ı Mesari ve Ebyat, 1912; Mevlânâ eş-Şeyh İsmail Hakkı el-Celvetî Hazretlerinin Muhtasaren Terceme-i Halleriyle Matbu ve Gayr-ı Matbu Asarını Havi Risaledir, 1913; Hacı Ray ram Veli, 1913; Kâtib Çelebi, 1915; Osmanlı Müellifleri, 3 cilt, 1915-1924; Siyasete Müteallik Âsar-ı İslâmiye, 1916; Menâkıb-ı Harb, 1917; Kırım Müellifleri, 1919.
• KAYNAKLAR: Muallim Vahyi, Bursalı Tahir Bey, 1918.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi