Bumin Kağan Kimdir, Hayatı

Bumin Kağan. Göktürk Devletinin kurucusu ve ilk hükümdarı. Doğum tarihi ve yeri bilinmemektedir.

Bumin’in adı Çin kaynaklarında Tu-Men olarak geçer. Göktürkler atası olan Tukyular târih sahnesine çıktıkları sıralarda Avarlar’a (Juan Juanlar) tâbi olarak, Altay Dağlarında an’anevî sanatları demircilikle uğraşıyorlar ve bu devlete silah îmâl ediyorlardı. Devrin Çin yıllıklarından, Göktürklerin bu sıralarda da dağınık halde bulunmadıkları ve federatif bir mahiyette Juan-Juanlara bağlı oldukları görülmektedir.

Tukyuların Tu-wa adlı başbuğunun yerine başkan olan Bumin, Türk boylarını birleştirerek Avarlar’ın hakimiyetine son vermek için, 534’te Çinlileşmiş olan (Wei) Kuzey-Tabgaç idârecileriyle siyâsî münâsebet kurdu. 542’de akıncıların başında Huagn-ho Nehri yakınlarına kadar ilerledi. 546’da Juan-Juan Devletine karşı ayaklanan Tölesleri itaat altına aldı. Bu başarısından sonra Juan-Juan Devleti hükümdarı ile eş değerde olduğunu göstermek maksadıyla kızına tâlip oldu. Ancak bu isteğinin kabaca reddedilmesi üzerine üst üste vurduğu darbelerle Juan-Juan Devletini çökertip arâzisini tamâmen hâkimiyeti altına aldı. İl-Kağan ünvanını alarak tahta çıktıktan sonra eski Hun başkenti Ötüken’i ele geçirerek devlet merkezi yaptı, bu tarihi Göktürk Devleti’nin kuruluş tarihi oldu (552). Bumin Kağan, hükümdarlığını îlân ettikten sonra, küçük kardeşi İstemi’ye, Yabgu ünvanıyla ülkenin batı kanadının idâresini verdi. İstemi yeni yerler fethederek Batı Göktürk Kağanlığının temellerini atarken, Bumin Kağan tahta çıktığı yıl içerisinde öldü. Yerine, oğlu K’olo (Kara) ve bunun genç yaşta ölümü üzerine de diğer oğlu Muhan Kağan geçti. Onun devrinde Göktürk Devleti en parlak devrini yaşamıştır.