Buhtunnasır/Buhtunnasar Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi, -Yahuda Devletini Yıkan Babil Kralı-

Buhtunnasr, Milâttan önce 605-562 yılları arasında hüküm süren, Yahuda Devleti’ni ortadan kaldırarak Kudüs’ü ve Süleyman Mâbedi’ni yakıp yıkan Bâbil kralı.

İbrânîce’de ismi Nebukadrezzar (Nebukadretsar) ve Nebukadnezzar (Nebukad-netsar) şeklinde nakledilmektedir. Bu is­min Akkadca aslı, “Tanrı Nabu sınırlanmı korusun” anlamına gelen Nabuku-durri-usurdur. Ahd-i Atîk’in Yunanca ve Latince tercümelerinde Nabukodonosor şeklinde geçer. İslâmî kaynaklarda Araplar’ın ona Buhtnassar, İranlılar’ın ise Buht-i Nassar dedikleri nakle­dilmektedir. Türkçe’de ise Buhtnassar’dan muharref olarak Buhtunnasr denilmektedir.

Buhtunnasr, Yeni Bâbîl Krallığı’nın kurucusu ve Keldânî hanedanının ilk kralı Nabopolassar’ın oğ­ludur. Babasının saltanatı sırasında or­duda kumandan olarak görev yapmıştır. Firavun II. Nechao’nun Fırat’a doğru iler­lemesi üzerine, hasta olan babası tara­fından ordunun başına getirilmiş, Mısır ordusunu Kargamış’ta yenerek (605) ge­ri çekilmeye mecbur etmiştir. Firavun II. Nechao’yu Mısır sı­nırına kadar takip eden Buhtunnasr. bu arada Suriye ve Filistin ile Yahuda Krallığı’nı da yönetimi altına almış, fakat babasının ölümü üzerine Bâbil’e dönerek tahta geç­miştir. 604 yılında Askalon’u alan Buh­tunnasr, saltanatının ikinci ve üçüncü yıllarında (603-602) Suriye’ye çeşitli se­ferler yaparak hâkimiyetini güçlendir­miş, 601 ‘de tekrar Mısır üzerine yürü­müştür. 599’da, Mısır tarafını tutan gö­çebe kabilelerin kontrolünü sağlamak İçin tekrar Suriye’ye sefer yapmış, Arap topraklarını yağmalamıştır. Yahuda Kralı Yehoyakim’in, Peygamber Yeramya’nın öğütlerine rağmen vergi ödememesi üze­rine Buhtunnasr 598 yılı sonunda Ku­düs’e yürümüş ve birkaç hafta süren ku­şatmadan sonra 16 Mart 597’de şehri almıştır. Kudüs’ün düşmesinden önce ölen Yehoyakim’in yerine geçen oğlu Yehoyakin ise tahtta ancak üç ay kalabil­miş, Bâbil ordusu tarafından şehrin alı­nışından sonra ise ailesi ve ileri gelen­lerle birlikte Bâbil’e götürülmüştür. Buh­tunnasr Yehoyakin’in yerine onun am­cası Mattanya’yı, adini Tsedekiya olarak değiştirip kral yapmış, kral evinin ve ma­bedin hazinelerini yağ malamıştır. Başlangıçta Bâbil’e itaat eden Tsedekiya, saltanatının dokuzun­cu yılında Edom, Ammon, Moab ve Tyr (Sur) ile anlaşma yaparak Mısır’ın yanın­da yer almış ve Bâbil’e vergi ödemeyi reddetmiştir. Bunun üzerine Bâbil or­dusu Kudüs’e yürümüş ve şehri kuşat­mıştır. Mısır yardıma gelmemiş ve bir yıl­dan uzun süren kuşatmadan sonra Buh­tunnasr şehri almıştır (586). Yahuda Kra­lı Tsedekiya kaçmaya çalışırken yaka­lanmış, gözleri önünde ailesi katledilmiş, kendisi de kör edilerek yahudilerin bü­yük bir kısmı ile birlikte esir olarak Bâ­bil’e götürülmüştür. Kudüs şehri yakıl­mış, Süleyman Mabedi yıkılmıştır. Ahd-i Atîk’te anlatılan bu hadiseye Kur’an’da telmih var­dır. Müfessirler, İsrâ sûresinde geçen ve İsrâiloğullan’nın yeryüzünde iki defa ka­rışıklık çıkaracaklarını, ilk karışıklık se­bebiyle onları cezalandırmak için güç­lü kulların gönderildiğini bildiren âyeti bu hadiseyle ilgili kabul ederler.

Son yahudî devleti olan Yahuda Krallığı’nı ortadan kaldırdıktan sonra Buh­tunnasr 574’te Tyr kralını kendine bağ­lamış, saltanatının 37. yılında (567) Mısır’a yeni bir sefer daha yapmış ve 562’de krallığı oğlu Amel-Marduk’a bırakarak ölmüştür.

Buhtunnasr savaşlar dışında ülkesi­nin İmarına da büyük önem vermiş, Bâ­bil şehri onun saltanatında parlak bir dönem yaşamıştır. Bâbil surları ile muh­teşem krallık sarayını inşa ettiren Buh­tunnasr, Bâbil’deki Marduk Tapınağı ile Ur şehrindeki Sin Tapınağı’nı, ilâh Şamaş’a ait tapınaklarla Uruk’taki İştar Tapınağı’nı tamir ettirmiş, sulama kanal­ları İnşa ettirmiştir. Eski dünyanın hari­kalarından olan Bâbil’in asma bahçele­rini de o yaptırmıştır.

İslâm kaynaklarında Buhtunnasr’a ge­niş yer verilmiş, savaşları nakledilmiş, an­cak başkalarıyla karıştırıldığı için 300 yıl­dan fazla yaşadığı, Sanherib’in saltanatın­da (704-681) orduda kumandan olarak görev yaptığı. Sanherib’den sonra kral olduğu. Pers kralları Lohrasb, Gustasb ve Bahman’a hizmet ettiği, burnundan gi­ren bir sineğin beynini yemesi sebebiyle öldüğü gibi rivayetler de yer almıştır.

Diyanet İslam Ansiklopedisi