Kimdir

Brendan Behan kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi

Brendan Behan kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1923-1964) İrlandalı tiyatro yazan. Oyunlarında İrlanda milliyetçiliği ile yenilikçi bir tiyatro anlayışını birleştirmiştir. 9 Şubat 1923’te Dublin’in bir kenar mahallesin­de doğdu. O sırada Bağımsız İrlanda Cumhuriyeti kurulalı henüz bir yıl geçmişti ve Dublin İrlanda milliyetçiliğinin ve bağımsızlık düşüncesinin hâlâ canlılığını yitirmemiş olduğu bir ortamdı. Behan’ın ailesi bağımsızlık mücadelesine etkin biçimde katıl­mıştı. Babası siyasi suçlu olarak hapisteydi. Dayısı İrlanda’nın ulusal marşı “Askerin Türküsü”nün bes­tecisi Peader Kearney’di.

Behan ilk öğrenimini Fransız rahibelerin kurdu­ğu bir hayır evinde yaptı. Daha sonra okuduğu İrlanda Katolik Kardeşler Okulu’ndan disiplinsizliği yüzün­den çıkarıldı. Babası gibi badanacılık yapmaya başla­dı. İlk gençlik döneminde İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu IRA’ya katılarak Kuzey İrlanda’nın bağım­sızlığı için mücadeleye girişti. 16 yaşındayken Lon­dra’da bir İngiliz savaş gemisini havaya uçurma girişiminde bulunduğu için tutuklandı, ıslahevine kondu. Uç yıl kaldığı Borstal Islahevi’ndeki yaşantısı­nı 1958’de yayımlanan Borstal Boy (“Borstal’daki Çocuk”) romanında dile getirdi.

Serbest bırakıldıktan sonra Dublin’e döndü. Burada bir İngiliz polis memurunun yaralanmasıyla sonuçlanan bir olaya karıştığı için cinayet girişimin­den yargılandı, 14 yıla mahkûm oldu. 1946’da genel aftan yararlanarak hapisten çıktı. Sonra çeşitli eylem­leri nedeniyle iki kez daha tutuklandı. 1948’de Paris’e gitti. 1950’dc İrlanda’ya döndü, İrlanda Radyosu’nda Ballad Maker’s Saturday Night adlı haftalık bit program hazırlamaya başladı. 1956’da Thc Quare Fellow (“İdamlık”) adlı oyununun Londra’da Theatre Workshop topluluğunca sahnelenmesi üzerine üne kavuştu/ 20 Mart 1964’te şeker hastalığından öldü. 1940’ta hapsedildiği Dublin Mountjoy Hapisanesi’ndeki yaşamı, sağlığında sahnelenen iki oyunun­dan biri olan The Quare Fellow’un malzemesini oluşturur. Oyunda bir İrlanda hapishanesinde, arala­rından birinin idamını bekleyen mahkûmların vc gardiyanların, “idam” olayına tepkileri anlatılır. The Quare Fellow yalnızca hümanist açıdan idam cezasına karşı bir tartışma getirmekle kalmaz, aynı zamanda mahkûmlar, gardiyanlar ve cellat açısından “idam” olgusuna çok yönlü bir bakışla yaklaşarak konunun eleştirisini hapishane sınırlarının dışına, tüm topluma yayar. Bu bağlamda oyunda sahne üzerinde temsil edilmeyen tek kişi idam mahkûmunun kendisidir.

Behan’ın, tiyatro yazarlığı ile bir İrlanda milli­yetçisi olarak içinde bulunduğu etkinliği birleştirdiği oyunu, başyapıtı sayılan The Hostage’dır (Gizli Ordu). The Hostage’ da IRA militanları, idama mah­kûm edilmiş bir arkadaşlarına karşılık rehine olarak kullanılmak için bir İngiliz askerini kaçırarak fahişe­ler, homoseksüeller ve toplum dışı kalmış serserilerin yaşadığı bir pansiyona kapatırlar. Behan burada bağnaz irlanda milliyetçiliğinin tek yanlı tutumuna karşı eleştirel bir tavır alır. İrlanda toplumunun “aşağılık” insanlarından bir kesit gibi görünen, ancak tüm toplumun yaşamının göstergesi olan pansiyonda, İngiliz askeri çevresindekilerle insanca ilişkiler kurar.

Behan oyunlarında vodvil özellikleri taşıyan, ancak acı bir taşlamanın da niteliklerini içeren bir üslup geliştirmiştir. Yaşamının görece kısalığı ve yazarlık çalışmalarının içki tutkunluğu nedeniyle zaman zaman kesintiye uğraması nedeniyle oyunları­nı, kapsamlı ve gelişmiş bir tiyatro biçimi içinde bütünleştirememiş, klasik İrlanda tiyatrosu geleneğini sürdürmüş ve kimi zaman Uyumsuzluk tiyatrosuna, kimi zaman da yadırgatmaya dayanan Epik tiyatro anlayışına yaklaşan öğeler kullanmıştır.

YAPITLAR (başlıca):

Oyun:

Çeşitli:

Otobiyografi:

Roman:

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 14. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983