Nedir ?

Botulizm Nedir, Nedenleri, Tedavisi, Korunma

Botulizm veya Botulismus, ender rastlanan ancak tehlikeli bir Klostridial enfeksiyondur. Butulismus, genel olarak toksienfeksiyöz bir hastalıktır. Hem etkenin patojenik etkisi hem de ürettiği botulismus toksini etki gösterir.

Tarihçe

C. botulinum Van Armenger (1896) tarafından incelenmiş ve tanımlanmıştır. Araştırmasında, tam olarak dumanlanmamış jambon yediği için zehirlenen bir grup insanı ve jambonları incelemiş ve ölen bir hastanın karaciğer ile jambondan C. botulinum izole etmiştir. Yine aynı araştırmacı bu etkene ait toksinleri de ortaya koymuştur. Tavuklarda ise 1913’te ortaya koyulmuştur.

Nedenleri

Clostridium botulinum adlı bakterinin organizmaya girmesi sonucunda ortaya çıkan botulizmin nedeni, konserveler, özellikle de mikroorganizmanın dirençli sporları normal pişirme yöntemleri sırasında ölmediklerinden, evde yapılan konservelerdir.

Ayrıca bebeklerde, C. botulinum sporlarını içeren bal ve bal içeren gıda maddelerinin tüketilmesi sonucunda botülizm görülebilmektedir.

Bundan başka portantre olarak adlandırılan ve vücudun herhangi bir yerinde bulunan yara vb bölgelerden etkenin dokulara invaze olması (istila etmesi) şeklinde ortaya çıkar.

Etkileri

Bakteri, bedende enfeksiyona yol açmamakla birlikte, ürettiği güçlü toksin gözlerde uyum felci, ağız kuruluğu gibi ilk belirtilerden sonra, ishal ve kusmaya neden olur; kalp ritm bozuklukları ve solunum felcine yol açarak hastayı ölüme sürükleyebilir.

Tedavisi

Tedavide özel botülizm serumuna başvurulur.

Korunma

Hastalıktan korunma, konservelerin sağlık kurallarına uygun hazırlanmasına, kutusunun bir yanı bombe yapmış konservelerin satın alınmamasına dayanır.

Hayvanlarda botulismus

Sığır, koyun ve keçilerde Clostridium botulinum tip C ve tip D’ nin oluşturduğu bir toksienfeksiyondur. Sığır botulismusuna Lamziekte de denmektedir.

Mera veya yemlerin fosfor ve proteince yetersizliği hayvnları kokuşmuş kadavra artıklarına (yabani su kanatlıları, kemirici ve sürüngen hayvanlar) yönelterek hastalık çıkışında önemli bir role sahiptir. Etken sporu ve botulismus toksini içeren materyalin alımı ile sporlar bağırsaklarda germinatif (üreme) faza geçerek toksikasyonu oluşturabileceği gibi bazen 1 g toksik materyalin alımı bir sığırın doğrudan ölümü için yeterli olabilmektedir.

Ölüm sonrası kaslara geçen etken yeni hayvanlar için öldürücü olmayı devam ettirir. Cl. botulinum toksini acetil kolin sentezini engeller ve motorik sinir sisteminde paralize neden olur ve paraliz sonucu oluşan bulgularla seyreder. Mortalite %90-95’e çıkabilir.

En etkin, en pratik, en ekonomik koruma aşılama ile sağlanır.

Ek bilgi

Botülizme neden olan toksin, Allergan® firması tarafından Botox® markası adı altında pazarlanmaktadır. Kozmetik kullanımının yanı sıra Botox®, nörolojide servikal distoni, blefarospazm, ve çeşitli fasiyal sinir (C.N. VII) rahatsızlıklarında ve dermatolojide hiperhidrosis (aşırı terleme) tedavilerinde de kullanılmaktadır.