Sosyoloji Tarihi

Bölünmüş Dikkat

Bölünmüş dikkat çalışmaları aynı anda iki görevin nasıl yapıldığını inceler. Bazen yiyecek yemek ve televizyon seyretmek gibi iki görev eş zamanlı kolaylıkla yapıl­maktadır. Ancak bazen iki görevi eş zamanlı olarak yerine getirmek görevlerden birinin performansını etkilemektedir. Örneğin araç kullanırken telefonla konuş­mak araç sürme performansını olumsuz yönde etkilemektedir. Görevlerin benzer­liği, zorluğu (daha çok bilişsel kaynak gerektiren) çift görev performansını olum­suz yönde etkilemektedir. Fakat çift görev performansında pratik ve tekrarlar so­nucunda iyileşmeler olabilmektedir.

Genel kaynak modeli, zihinsel kaynakların kısıtlı olduğunu ve bundan dolayı eş zamanlı görevlerde işlem kapasitesinin paylaşılması düşüncesine dayanmakta­dır. Zor ya da yeni görevler birçok zihinsel kaynağın kullanılmasını gerektirdiğin­den eşzamanlı olarak başka bir görevin yerine getirilmesini güçleştirmektedir. Öte yandan özel kaynak modeli çoklu ve çeşitli kaynakları veya zihinsel işlemlerin var­lığını ileri sürmektedir. Bu sebeple, dikkat görevler arasında bölünebilir. Özel kay­naklar gerektiren görevler biraz örtüşürse dikkatin görevler arasında dağılması ola­naklıdır. Ancak benzer kaynakların kullanımını gerektiren görevlerin birleştirilme­si güçtür.

Çalışma belleği modelleri geçici depolama ve bilgi işlem gerektiren görevlerin nasıl birleştirildiğini açıklamayı amaçlamaktadır. Bazı modeller özel depo kaynak­ları ve genel dikkat ile yürütücü kaynakların birleşiminden bahsederken diğerleri depolama ve bilgi işleme için genel bir kaynak havuzunu önermektedir.

Çift görev performansı yakından incelendiğinde bir uyarana tepki verildikten sonra diğer uyarana tepki verilme öncesinde bir gecikme gözlenmektedir. Bu ge­cikmeye fizyolojik doygunluk adı verilir ve bu bir uyarana karşı tepki verme süre­sinde bir sınır olduğunu göstermektedir. Bu durum dikkatin birbiriyle yarışan iki görev arasında bölünmediğini fakat daha ziyade hızlı bir şekilde iki görev arasın­da gidip geldiğine işaret etmektedir. Bu işlem zaman paylaşımı olarak adlandırılır.

İlgili Makaleler