Böcekbaşı Nedir, Kimdir, Görevi, Hakkında Bilgi

Böcekbaşı, Osmanlı Devleti’nde özellikle son asırlarda asayişi sağlamakla yükümlü gizli zabıta görevlilerden biri.

Böcekbaşı tabiri İstanbul ağzına ve özellikle yeniçeri argosuna ait bir keli­medir. Böcekbaşı daha ziyade hırsızlıkları önlemek ve hırsızları yakalamakla görevliydi. Emri altında çalışanlar ara­sında erkek ve kadın memurlar bulu­nurdu. Ayrıca suçluları yakalamada muhbir olarak kullanılan tövbekar hırsız ve yankesici gibi sabıkalılara da böcek de­nilirdi. Fakat asıl gizli istihbarat işleriyle salma çuhadar denilen memurlar meş­gul olurdu. Böcekbaşı ya­kaladığı sanıkları suçunun türüne göre Ağakapısı’na, ihtisab nazırlığına veya Ba­ba Cafer Zindanı’na gönderir, suçu sa­bit olanları çeşitli şekillerde cezalandı­rırdı. Bu cezalar dayak, hapis veya ku­lak kesme şeklinde olabildiği gibi suçun tekrarlanması halinde idama kadar va­rabilirdi. Halk arasında kullanılan “eski kulağı kesiklerden” tabirinin kaynağı bu kulak kesme cezası olmalıdır.

Böcekbaşı kıyafet olarak başına siyah kuzu derisinden üzeri yeşil kalpak, sır­tına dar yenli uzun cepken, mavi şaivar ve kırmızı çizme giyerdi.

Diyanet İslam Ansiklopedisi