Biyografi Nedir Ne Demektir Tanımı, Özellikleri, Nasıl Yazılır

Sözlük anlamı “hayat çizgisi” demek olan biyogrcf ünlü kişilerin “yazar, devlet adamı, sanatçı vb.” yaşamını anlatan yazılardır. Yaşamları gelecek kuşaklara örnek olacak kişilerin başarılarını, önemli buluşlarını, eserlerini yaratırken, geçirdikleri psiko-sosyal değişimleri açıklayan bu çeşit yazılar, ilgiyle okunmaktadır.

Eski edebiyatımızda Tercüme-i Hal adı altında kaleme alınan biyografilerin ilk örnekleri, Divan edebiyatın da Şuara Tezkireleri ile verilmiştir. Çağatay edebiyatının ünlü yazarı Ali Şir Nevaî, Türk edebiyatında ilk biyografiyi yazmıştır.

Biyografi yazarları, görüşlerinde ve yargılarında tarafsız olmalıdır. Hayatı yazılan kişi ve yaşadığı çevre üzerinde geniş ve köklü gözlemler, araştırmalar yapılmalıdır.

Biyografilerde şu noktalar üzerinde durulmalıdır:

• Doğum yeri, tarihi ve çocukluğu,
• Öğrenimi ve yetişmesi,
• Meslek yaşamı,
• Kişiliği, karakter yapısı,
• Çevresinde bıraktığı etki ve izlenimler,
• Eserleri, hizmetleri,
• Gelecek kuşaklara hangi yönden örnek olabileceği vb.

Biyografilerde konu seçimi önemlidir. Yaşamı anlatılacak kişi seçilirken ilgi çekici olmasına özen gösterilmelidir. Hangi düzeydeki okuyucuya hitap edecekse, biyografisi yazılacak kişi ona göre seçilmelidir. Çocukların zevk alıp okuyacağı bir biyografi eseri, daha çok masal ve destan kahramanlarını, hayatı maceralarla dolu kişileri anlatan eserlerdir. Aydınlar daha çok, fikir adamlarını, gençler, şair ve sanatçıları konu edinen biyorgafiierden zevk alırlar.

Biyografiler, şu ana kaynaklardan faydalanılarak yazılır:

• Kitaplık “biyografi konusu kişi hakkında yazılmış kitaplar, dergiler, gazeteler, hâtıralar vb,”
• Ansiklopediler ve diğer biyografiler.
• Yazarın hayatta bulunan arkadaşları, tanıdıkları
• Yazılı belgeier, fotoğraflar vb.

Biyografiler, olayları birbirini izleyecek biçimde kronolojik olarak anlatmak yerine, önem derecesine göre veren bir düzen içinde yazılmalıdır. Her ünlü kişinin ayrı ayrı üstün tarafları olduğu gibi okuyucu üzerinde de daima ayrı açıdan etki bırakırlar. Biyografi yazarken bu noktaları gözden uzak tutmamak gerekir.

Edebiyatımızın en ünlü biyografileri şunlardır:

• Namık Kemal — Mithat Cemai Kuntay
• Bir Dehanın Romanı — Hasan Âli Yücel
• Bir Fikir Adamının Romanı — M. Emin Erişirgil
• Namık Kemal’in Hayatı — V. Mahir Kocatürk