Bilgi Mecmuası Nedir, Yazarları, Konuları, Hakkında Bilgi

Bilgi Mecmuası, Türk Bilgi Derneği tarafından I. Dünya Savaşı öncesindeyayımlanan akademik hüviyette aylık fikir dergisi.

İstanbul’da Teşrinisani 1329 – Haziran 1330 tarihle­ri arasında toplam oiarak yedi sayı ya­yımlanan derginin müdürü Celâ! Sahir’dir (Erozan). Dergi, eski Maarif Nâzın Emrullah Efendi, Akçuraoğlu Yusuf, Ahmed Agayef (Ağaoğlu), Celâl Sahir, Ziya Gökalp, Köprülüzâde Mehmed Fuad ve Dok­tor Nâzım gibi II. Meşrutiyet sonrası yıl­larında şöhret kazanan Osmanlı aydın­larının, Fransız Akademisi’ni (Academie Française) örnek alarak doğrudan doğ­ruya araştırmaya ve bilgi birikimine yö­nelik bir akademi oluşturma amacıyla kurdukları Türk Bilgi Derneği’nin yayın organıdır.

“Türkiyat”, “İslâmiyat”, “Hayâtiyat”, “Felsefe ve İçtimaiyat”, “Riyaziyat ve Mad­diyat” ile “Türkçülük” adları altında altı şubeden meydana gelen dernek ilk plan­da “memlekette hakiki usul ve ihtisas üzerine müesses ilmî bir cereyan vücu­da getirmek” amacıyla kurulmuş olup o dönemin kendi alanlarında isim yapmış fikir ve ilim adamlarıyla yazar ve siyasî şahsiyetlerini bir araya toplamıştır. Bu isimler arasında dergi yazarlarından baş­ka Necib Âsim (Yazıksız), Ahmed Refik (Altınay), Hüseyinzade Ali (Turan), Bursa­lı Mehmed Tâhir, Fuad Râif (Köse) (Tür­kiyat şubesi); Şeyhülislâm Müsâ Kâzım, Halim Sabit (Şibay), Ebü’l-Ulâ, Mansûrîzâde Said, Halil Nimet (İslâmiyat şubesi); Bahâeddin Şâkir, Âkil Muhtar (Özden), Tevfik Rüşdü (Araş), Adnan (Adıvar) (Hayâtiyat şubesi); Emrullah Efendi, Faik Sabri (Duran). Lutfi Fikri (Tozan), Meh­med Câvİd (Felsefe ve İçtimaiyat şubesi); Salih Zeki (Riyaziyat ve Maddiyat şubesi); Ömer Seyfeddin, Celâl Esad (Arseven), Hüseyin Câhid (Yalcın), Hamdullah Subhi (Tannöver), Salâh Cimcoz, Kâzım Nâmi (Duru), Mehmed Emin (Yurdakul) (Türk­çülük şubesi) ile 1910-1915 yılları arasın­da İstanbul’da bulunan Rus asıllı Parvus (Alexandre Helphand) ve İttihatçılar’la ya­kın münasebetleri bulunan Darülfünun müderrislerinden Moiz Kohen (Tekin Alp) bulunmaktadır.

Başta tarih, dil, edebiyat ve felsefe olmak üzere sosyoloji, sanat tarihi, mi­mari, siyaset, İslâmiyet, eğitim, peda­goji, tıp, iktisat ve matematik konularında devrine göre oldukça ileri bir se­viyede akademik hüviyette ilmî makale­lerin yer aldığı derginin hemen her sayısı bir kitap hacmindedir. Daha çok kültü­rel mahiyette Türkçülük ideolojisinin hâ­kim olduğu dergide iktisadî konularda­ki yazılar derneğin fahrî üyesi Parvus ta­rafından kaleme alınmıştır. Derginin ilk sayısında Türk edebiyatı tarihinde tezkirecilik anlayışından modern anlamda edebiyat tarihine geçişte bir dönüm nok­tası kabu! edilen Fuad Köprülü’nün meş­hur “Türk Edebiyatı Tarihinde Usul” ad­lı makalesi, altıncı sayısında da derne­ğin nizamnâmesiyle her şubede görev alan üyelerin adları ve ayrıntılı bir çalış­ma programı yayımlanır.

Dergide yer alan diğer önemli maka­leler arasında Ahmed Agayef in “İslâmi­yet’ten Evvel Arablar”, Akçuraoğlu Yusuf’un “Osmanlı Saltana­tı Müessesatı Tarihine Dair Bir Tecrübe”, Muallim İsmâil Hakkı’nın (Baltaaoğlu) “El İşlerinin Terbiye Nokta-i Nazarından Tedkiki”, Parvus’un Tür­kiye’nin Mâlî Esareti” ve “Türkiye İçin Mâlî Esaretten Kurtu­luş Yollan”, Rızâ Tevfik’in “Felsefe-i Umumiyyeye Medhal”, Köprülüzâ­de Mehmed Fuad’ın “Hoca Ahmed Yesevi ve Andon B. Tıngır’ın “Türk Dilinde’ne’ Edât-ı Selbi” adlı yazıları bulunmaktadır.

İslâmiyet’ten önceki Araplar’dan Osmanlılar’da saltanat müessesesine, eski Yunan’da ahlâk felsefesinden felce, kalp hastalıklarına ve tifoya, Galata borsasın­dan Türk atasözlerine kadar çok değişik konularda araştırma ve incelemelerin bulunduğu derginin oldukça geniş bir yazar kadrosu vardır. Yazarları arasın­da yukarıda zikredilenlerden başka şu isimler de yer almaktadır: Abdullah Cev­det, Selânikli Doktor Rifat, Şerefeddin (Yaltkaya), Oktay Kaan (Akçuraoğlu Yusuf). M. Zekeriya (Sertel), Mimar Mukbil Ke­mal, Seyyid Hâşim, Mehmed İzzet, A. Ze­ki Velidi (Togan), Ali Muhtar, Müfid Râtıb ve Mustafa Şeref.

Diyanet İslam Ansiklopedisi