Bîdil kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Bîdil kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1644-1720) Hintli şair. 17. yy Hint-İslam tasavvuf şiirinin önde gelen kişilerindendir. Abdülkadir Bîdil, Babür zamanında Azimabad’a (Patna) göçüp orada yerleşen Çağatay Türkleri’nden Mirza Abdülhalik’in oğludur. Azimabad’da doğdu. Beş yaşındayken babası ölünce annesi ve amcası Mirza Kalender tarafından yetiştirildi. Bir süre medresede okudu. Medreseden ayrılıp Şeyh Kemal, Şalı Fazıl ve Şah Kasım Derviş’ten ders aldı. Bu şeyhlerin özendirmesiyle uzun süre tasavvufla ilgilendi. Şah Cihan’ın oğlu Şüca, Muhammed Azim Şah, Nevvab Şükrullah Han’ın çocukları Lutfullah ve Inayetullah gibi prenslerin hizmetlerinde bulundu. Delhi’de öldü.
Bütün yapıtlarını Farsça yazan Bîdil evrenin yaratılışı, Tanrı’ya ulaşma konularım işledi. Bîdil’e göre her varlıkta daha üstün bir varlık meydana getirme yeteneği vardır. Ancak bu Tanrı’ya duyulan aşk ile gerçekleşir. Ruh belirli “suret”leri almadan onlara uygun bir “heyula”ya (madde) sahip olmalıdır. Bu nedenledir ki insan da daha önce kendi suretine yakın bir maymunluk devri geçirmiştir. Bîdil’in “Adam, adam olmadan maymun idi” dizesi bu anlamda söylenmiştir.
Şiirlerinde gönlün özlemini duyduğu gerçek varlığa erişmesini, eski süfilerde olduğu gibi his ve heyecanla değil, yaşamdan alınmış örneklerle süslü düşünceler biçiminde ifade etmiştir. Düşüncelerini anlatabilmek için uydurduğu yeni sözcükler şiirlerinin anlaşılmasını güçleştirmiştir. Bu yüzden Türkistan’da Bîdilci, Afganistan’da Bîdilhan denen Bîdil’i anlayan, yorumlayan kişiler ortaya çıkmıştır. İran’da ise hemen hiç tanınmamıştır.
Divan’ı gazeller, rubailer ve kasidelerden meydana gelmiştir. Çehar Unsur adlı yapıtı, dört kitaptan oluşur. Genellikle kendi yaşamından alınmış küçük kıssalar ve çeşitli sorunlar hakkındaki düşüncelerini kapsar. Nıkât ise, Çehar Unsur’dan yapılmış bir kısaltmadır. Rukaât’ta da mektuplarını toplamıştır.
YAPITLAR (başlıca):
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansklopedisi, 17. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983