Beyhan Sultan Çeşmesi Tarihi, Mimari, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Beyhan Sultan Çeşmesi, İstanbul Boğaziçi’nde XIX. yüzyıl başlarına ait çeşme.

Sultan III. Mustafa’nın (1757-1774) ÂdlI-şah Kadın Efendi’den 2 Receb 1179’da[99] dünyaya gelen kızı Bey­han Sultan (ö. 1824), kardeşi III. Selim (1789-1807) devrinde Boğaziçi’nin Rumeli kıyısında büyük bir sahilsarayı yaptırır­ken Akıntıburnu sahilinde de bir çeşme inşa ettirmiştir. Sarayın tamamlandığı yıl (1219/1804-1805) yapılan bu küçük eserin üzerinde Enderunlu Vâsıf (Ö. 1240/ 1824) tarafından yazılmış üç kıtalık bir tarih manzumesi bulunuyordu. Osmanlı devri Türk sanatının kendi türü içinde en güzel eserlerinden olan Beyhan Sultan Çeşmesi, cadde genişletme çalışmaları sırasında uygun bir yerde tekrar yapıl­mak kaydı ile tamamen sökülmüş fakat bugüne kadar ihya edilmemiştir. 1985 yılında teşebbüse geçilerek projeleri ha­zırlanmış ve tekrar kurulacağı yerin tesbiti yapılıp bu hususta gerekli olan izin­ler alınmışsa da inşaata bir türlü başla­namamıştır.

Tamamen mermerle kaplanmış olan çeşmeye barok üslûpta silme ve süsle­melerin hâkim olduğu görülüyordu. Esas cephe deniz tarafında idi ve aralarında sütunçeler bulunan barok kemerler ile üç bölüm halinde işlenmişti. Ayna taşla­rının üstündeki iki silme arasında, “Yap­tı Beyhan Sultan a’lâ tarh-ı dilcü çeş-mesâr” mısraı ile tamamlanan tarih üç kitabe halinde ta’lik hatla yazılmıştı. Yan cepheler ise sade idi ve dışarı taşkın sa­çak silmesinin üstünde yine mermer­den düz bir korkuluk dolaşıyordu.

Beyhan Sultan Çeşmesi tamamen Ba­tı sanatının tesiri altında meydana geti­rilmesine rağmen Boğaziçi’ne güzellik katan bir eser olmaktan başka bir vakitler bu kıyıyı süsleyen bir sahilsarayın da yerini işaretleyen bir anıt İdi.

Diyanet İslam Ansiklopedisi