Tarihi Eserler

Beşir Ağa Sebilküttâbı Tarihi, Mimari, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Dârüssaâde ağası Hacı Beşir Ağa tarafından Kahire’de yaptırılan bir sebil ve mektep.

XIV. yüzyılın ikinci yarısından başlaya­rak biihassa Memlüklüler devrinde yay­gınlaşan cami, medrese ve hankahlann yola bakan köşelerinde iki katlı bir sebil inşasıyla üstünü sıbyan mektebi olarak kullanma geleneği daha sonraki yüzyıl­larda da devam ettirilmiştir. “Sebilküttâb” adıyla anılan ve Kahire’de pek çok örneği bulunan bu tarz yapılar Osman­lılar devrinde de inşa edilmiştir. Beşir Ağa Sebili bunun günümüze intikal eden bağımsız örneklerinden biridir.

Şâriu’l-Halîci’l-Misrî üzerinde, Sultan Mahmud Med­resesi yanından bu caddeye inen Habbâniye sokağının kesiştiği köşede yer alan sebilin, benzerleri gibi suyun serin tutul­ması için iyi bir havalandırmaya imkân verecek şekilde iki cepheli olarak 1131’de (1719) inşa edildiği Türkçe kitabesin­den anlaşılmaktadır. Memlûk üslûbun­da yapılan sebilin iki cephesi üzerindeki pencereleri, köşeli geçmeleri olan oyma­lı bir pervaz çerçeveiemektedir. Mekte­bin bulunduğu üst kat, ortada mermer sütunlu ve her iki tarafta çift kemerli bir ahşap sayvanla nihayetlenmektedir. Binanın portaü, üstü köşeli biçimde dü­zenlenmiş mukarnaslı bir girinti teşkil etmekte olup oyma pervazla çevrelenmistir. Yarısı duvara gömülü bir sütun sebilin köşesini süslemektedir. Binanın en dikkat çekici özelliği, kuzey cephesi­nin kıvrımlı yol düzenlemesine uyduru­larak yapılmış kavisli bir cephe tanzimi­ne sahip olması ile Şâriu’l-Halîci’l-Mısrî’ye bakan cephesindeki pencereye bi­tişik olarak yapılmış alt kısmı şişkin bir istiridye kabuğu şeklindeki yekpare mer­mer su haznesidir. Eski bir resminde görüldüğü üzere bu haznenin iki yanın­dan dışarıya bir çıkıntı teşkil eden em­zikler yer almaktadır. Bu örnek emzikli sebiller için değişik bir numune teşkil eder.

Diyanet İslam Ansiklopedisi