Berkyaruk kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Berkyaruk kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1079-1104) Büyük Selçuklu sultanı. Selçuklular’ı tek bir yönetim altında toplamaya çalışmıştır. Ebü’l-Muzaffer Rükneddin Berkyaruk, Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah’ın oğludur. Anası Zübeyde Hatun’dur. Çoğu kaynak 1079’da, Ravendi ise 1081 ’de İsfahan’da doğduğunu yazar. Sultan Melikşah, 1092’de ölünce karısı Terken Hatun oğlu Mahmud’u tahta çıkarmak için sultanın ölümünü gizledi. Halife ile anlaştı ve yandaş toplamak amacıyla el altından propagandaya ve emirlere para dağıtmaya başladı. Henüz beş yaşında bulunan Mahmud’u Bağdat’ta sultan ilan ettikten sonra Berkyaruk un tutuklanması için emir gönderdi, kendisi de İsfahan’a gitti. Sultan Melikşah’ın ölüm haberi duyulunca Ekim 1092’de, öldürülen vezir Nizamülmülk’ ün adamları Berkyaruk’u Rey’de sultan ilan ettiler.
Berkyaruk, hızla Isfahan üzerine yürüdü. Terken
Hatun’un ordusunu 1093’te Berucird’de yendi. Uzun süre kuşatma altında kalan Terken Hatun sonunda anlaşmak zorunda kaldı. Anlaşmaya göre Isfahan ve Fars eyaletleri kendisine ve oğlu Mahmud’a bırakıldı. Bunun karşılığında Berkyaruk, sultan olarak tanındı.
Ardından, Suriye Selçuklu Sultanı Tutuş, Urfa Valisi Bozan ve Halep Valisi Aksungur ile anlaşarak Berkyaruk’un üzerine yürüdü. Musul ve Azerbaycan’a girdi. Ancak Bozan ve Aksungur Berkyaruk’un yanına geçince Tutuş, Şam’a dönmek zorunda kaldı. Berkyaruk bu sırada Bağdat’a girdi. 1094’te kendi adına hutbe okuttu.
Ancak, Tutuş, Bozan ve Aksungur’u öldürterek Urfa ve Halep’i ele geçirdi. Bağdat’a girip Berkyaruk’un yerine hükümdarlığını ilan etti. Berkyaruk, 1094’te Terken Hatun’un ölümü üzerine İsfahan’a gitti.
Mahmud’un yandaşları Berkyaruk’u ortadan kaldırma çarelerini düşünürken Mahmud öldü ve emirler Berkyaruk’un tarafına geçtiler. 1097’de başlayan 1.Haçlı seferleri sırasında Haçlılar Antakya’yı kuşattılar. Berkyaruk, Musul Emiri Kürboğa’yı atayarak Suriye’deki bütün emirleri onun yanına gönderdi. Ancak. Haçlılar Kürboğa’nın ordusunu yenerek Suriye ve Filistin’i ele geçirince Berkyaruk’un gücü sarsıldı. Yer yer ayaklanmalar başladı.
Berkyaruk’un kardeşi ve Arran Valisi Muhammed Tapar Azerbaycan’ı ele geçirerek, Rey dolaylarına dek geldi. Berkyaruk kardeşini durdurmak istedi. Adamları Tapar’ın yanına geçince Rey elinden çıktı. Horasan Emiri Sancar da bu savaşta Tapar’a yardım etti. Berkyaruk ile Tapar arasında taht kavgaları sürüp gitti. Tapar, ancak 1103 yılı sonlarına doğru yenildi. Yapılan antlaşma ile Irak, Doğu Anadolu ve Azerbaycan kendisine verildi. Sancak’ın Tapar’a bağlı kalması kararlaştırıldı. Geri kalan eyaletleri de Berkyaruk aldı. Ancak, çok geçmeden Aralık 1104’te veremden öldü.
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 16. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983