Ber Nedir, Ne Demek, Esmaül Hüsna’dan Ber İsminin Anlamı

Ber, Allah’ın isimlerinden (esmâ-i hüsnâ) biri.

“itaatkâr, sadakatli, vefakâr ve iyilik sever olmak” anlamındaki birr kökün­den sıfattır. Bâr da aynı mânaya gelmek-le birlikte berrin muhtevasının daha zen­gin olduğu ve süreklilik arzettiği kabul edilir.

Kur’ân-ı Kerim’de üç âyette (Meryem 19/14, 32; et-Tür 52/28) tekil, yedi âyet­te de(meselâ bk. Âl-i İmrân 3/193, 198; el-İnsân 76/5) çoğul (ebrâr. berere) olmak üzere on âyette geçen ber, bir yerde Al­lah’a nisbet edilmekte, diğer iki âyetteki tekil kullanılışta ise Hz. îsâ’nın annesine olan itaatini ifade etmektedir. Çoğul sigalanndan biri(berere, Abese 80/ 16) ilâhî vahyi kaydeden melekleri, diğer sigalar da Allah’a sevgiyle itaat eden kul­ları nitelendirmektedir. Kulun “ber” diye nitelendirilmesi, kelimenin kökünü oluş­turan ve Kur’ân-ı Kerîm’de muhtevası etraflıca açıklanan(Bakara 2/ 177) “birr”in ifade ettiği özellikleri taşıması­na bağlıdır. Söz konusu âyette bu özel­likler iman esaslarını benimsemek, en değerli serveti akraba, yetim, fakir, yol­da kalmış, yardım talep etmiş kimseler ve kölelerin hürriyetlerine kavuşturul­ması için harcamak, ibadetleri yerine ge­tirmek, sözünde durmak ve güçlüklere karşı sabırlı olmak şeklinde sıralanmış­tır. Ber çeşitli hadislerde hem sözlük mânaları hem de Kur’ân-ı Kerîm-deki kullanılışlarıyla yer almıştır.

Allah’ın isimlerinden biri olan ber baş­lıca iki anlam taşır:

1- “Yaratıklarına kar­şı rahmet, mağfiret, lütuf ve ihsanı bol olan” demektir ki rahîm, gafur, râzık, mün’im gibi isimlerle bağlantılı olması­nın yanı sıra vâsi’ ismiyle de yakın an­lamlıdır. Buna göre ber Allah’ın bütün yaratıklarına ve kullarına rızık vermesi, onlara rahmetle muamele etmesi, mut­taki ve itaatkâr olanlara kat kat sevap yazması, iyilik ve itaatte bulunmayı dü­şünmekle birlikte niyetlerini gerçekleş­tiremeyenleri bile mükâfatlandırması, buna karşılık âsileri sadece işledikleri günahlar kadar cezalandırması, kötülük yapmaya niyet ettikleri halde bundan vaz geçenleri ise cezalandırmaması şek­linde açıklanmıştır. Bu muhtevadaki ber kavramı yalnız Allah hakkında kullanılabilir. Fahreddin er-Râzî ber isminin kapsamına giren ilâhî ihsanın dinî ve dünyevî olmak üzere iki kısımda düşünülebileceğini be­lirtir. Allah’ın, kullarını iman ve itaat et­meleri için yaratıp bunu gerçekleştiren­lere kat kat sevap vermesi dinî; kulları­na sağlık, afiyet, kuvvet, servet, evlât gibi sayılamayacak kadar çok nimetler bahşetmesi de dünyevî anlamda bir ihsandır.

2- Ber “verdiği haberde doğru olan, asla yalan söylemeyen” anlamına da gelir. Yalan söylemek Allah hakkında imkân­sız olduğu için sözlerinde ve haberlerin­de doğru (sâdık) kavramına en çok lâyık olan O’dur. Ber ismi bu son mânaya gö­re Allah’ın zatî sıfatlarıyla, birinci mâ­naya göre ise fiilî sıfatlarıyla ilgili bir isimdir. Bazı sûfîler de Allah’ın ber is­mine “ibadet ederek kendisine yönelen kullarına tevfik ve hidayetiyle muame­le eden” mânası vermişlerdir.

Kur’ân-ı Kerîm’de rahîm ismiyle bir­likte zikredildiği(Tûr 52/28) dikkate alındığında berre verilen birinci mânanın daha uygun olduğunu söylemek müm­kündür.

Diyanet İslam Ansiklopedisi