Benjamin Lee Whorf Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

WHORF, Benjamin (1897-1941)

ABD’li dilbilimci. Dilin kültür üzerindeki belirleyici etkilerini açıklayan bir kuram geliştirmiştir.

Benjamin Lee Whorf 24 Nisan 1897’de Massachusetts Eyaleti’nde, Winthrop’ta doğdu, 26 Temmuz 1941’de Connecticut Eyaleti’nde, Wethersfield’de öldü. İlk ve ortaöğrenimini Winthrop’ta tamamladıktan sonra MIT’de (Massachusetts Institute of Technology-Massachusetts Teknoloji Enstitüsü) kimya mühendisliği öğrenimi gördü. Uzun yıllar Hartford’da bir sigorta şirketinde çalıştı. Bir yandan da İbranice ve Incil alanında gençlik yıllarında başladığı dilbilim araştırmalarını sürdürdü. Hartford’da Meksika dilleri ve arkeolojisi ile genel antropoloji üzerine incelemeler yaptı. Bir araştırma bursu alarak gittiği Meksika’da, Aztek ve Maya dilleri ile Maya yazı sistemini inceledi. Çalışmalarıyla, 1955’te Maya metinlerini çözen Rus bilgini Knorozov’a ışık tuttu.

Whorf, 1931’de Amerikan Dilbilim Okulu’nun temsilcilerinden Alman asıllı dilbilimci ve antropolog E. Sapir’in Yale Üniversitesi’ndeki derslerini izledi. O zamana değin kendi başına yaptığı incelemelerini, bu tarihten sonra akademik çevrelerle, özellikle de Sapir’ le yakın ilişki içinde sürdürdü. 1932’de bir Amerika Kızılderili dili olan Hopi dilini incelemeye başladı. Dilbilimde Whorf varsayımı ya da Sapir-Whorf varsayımı adıyla bilinen kuramın oluşmaya başlaması da bu yıllara rastlar.

Whorf varsayımı, dil ile kültür arasındaki ilişkiyi açıklayan bir kuramdır. Whorf, Amerikan yerli dilleri ve Eskimo dili üzerine yaptığı araştırmalara dayanarak, dilin yapısının o dili konuşanların dünya görüşünü biçimlendirdiğini ileri sürmüştür. Ona göre, her dilin kendine özgü bir dünyayı algılama, anlama ve anlatma yolu vardır. Örneğin, bir toplumda gelişmiş olan zaman duygusu, o toplumun dilindeki fiil zamanlarıyla uygunluk içindedir. Dolayısıyla dil, toplumsal davranış biçimleri üzerinde de belirleyici bir rol oynar. Kültür, dil içinde biçimlenir, bu anlamda da dil kültürdür. Dil ile kültür arasındaki etkileşim ilk olarak Alman dilbilimci W.von Hum-boldt tarafından kapsamlı olarak ele alınmış, daha sonra F.Boas ve Sapir bu konuda önemli kuramsal yaklaşımlar oluşturmuşlardır. Ancak bu konunun yetkin bir kuram içinde işlenerek incelenmesini Whorf gerçekleştirmiştir.

• YAPITLAR (başlıca): Language, Thought and Reality; Selected Writings, (ö.s.), 1956, J.B. Carroll (der.), (“Dil, Düşünce ve Gerçeklik: Seçme Yazılar”); Science and Linguistics: Readings in Applied English Linguistics, (ö.s.), 1958, (“Bilim ve Dilbilim; Uygulamalı İngiliz Dilbilimi Çalışmaları”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi