Bengt I. Samuelsson Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi
SAMUELSSON, Bengt Ingemar (1934) İsveçli biyokimyacı. Memelilerin hemen hemen tüm dokularında bulunan ve önemli fizyolojik görevler üstlenen “prostaglandin” adındaki doğal bileşikleri ayırıp tanımlayan ilk araştırmacılardan biridir.
21 Mayıs 1934’te Halmstad’da doğdu. Lund Üniversitesi’ni bitirdikten sonra, lisanüstü öğrenimini Stockholm’deki Karolinska Enstitüsü’nde sürdürerek 1960’ta biyokimya, 1961’de tıp doktorasını aldı. ABD’deki Harvard Üniversitesi’nde araştırmacı olarak bulunduğu bir yılın bitiminde ülkesine dönerek, 1966’ya değin Karolinska Enstitüsü’nde tıbbi kimya asistanı, 1967-1972 arası gene Stockholm’deki Kraliyet Veterinerlik Okulu’nda profesör olarak çalıştı. 1972’de tıbbi ve fizyolojik kimya profesörü olarak göreve başladığı Karolinska Enstitüsü’nde, 1973-1983 arası Kimya Bölümü’nün başkanlığını, 1978’den 1983’e değin Tıp Fakültesi’nin dekanlığını yürüttü, 1983’te de enstitünün rektörlüğüne getirildi. Ayrıca, 1975’te Edinburgh, 1976’da Harvard üniversitelerinde, 1977’de Massachusetts Institute of Technology’de konuk profesör olarak ders veren Samuelsson, Karolinska Enstitüsü’nde öğretim ve rektörlük yaparak görevlerine devam etti.
1981’de İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nin ve ülkesi dışındaki önemli bilim kuruluşlarının üyeliğine seçilen, çeşitli madalya ve onur doktoralarıyla ödüllendirilen Samuelsson, 1982 Nobel Fizyoloji ve Tıp Ödülü’nü, Lund Üniversitesi’nde hocası, Karolinska Enstitüsü’nde çalışma arkadaşı olan İsveçli Bergström ve İngiliz biyokimyacı Vane ile bölüşmüştür.
1933-1934 yıllarında Ulf von Euler, sperma sıvısının (meni plazmasının) bileşiminde, kan basıncını düşüren ve düz kaslarda çok güçlü kasılmalara yol açan etkin bir maddenin bulunduğunu saptayarak, prostat bezine özgü olduğunu sandığı bu maddeye “prostaglandin” adını vermişti. Euler’m önerisiyle bu konuyu araştırmaya başlayan Bergström’ün denetimindeki çalışmalarla, sanıldığı gibi tek bir bileşik değil, lipit yapısında bir bileşikler grubu olduğu,yalnızca prostatta değil, memelilerin hemen hemen tüm dokularında bulunduğu ve çok değişik fizyolojik etkileri olduğu anlaşılan prostaglandinler 1960’larda yoğun bir ilginin odağı oldu. Karolinska Enstitüsü’nde Bergström ile birlikte çalışan Samuelsson, kas kasılması ve kan basıncı dışında, iltihaplanmada ve kan pıhtılaşmasında etkili olan, hormon salgısını ve vücut ısısını düzenleyici, gebeliği önleyici ve düşük yapıcı özellik taşıyan, aspirinin ağrı kesici ve tedavi edici etkisiyle yakından ilişkisi olan, aynca astım ve alerji gibi aşın duyarlık tepkilerinde rol oynayan prostaglandinlerin bileşiminin belirlenmesine büyük katkıda bulundu. 1962’de pros-taglandinlerden birinin molekül yapısını belirleyen iki araştırmacı, iki yıl sonra bu maddelerin, bazı bitkilerin ve etlerin yapısındaki çok atomlu donmamış yağlann temel bileşenlerinden biri olan arakidonik asitten türediğini gösterdiler. Özellikle, arakidonik asitin oksijenle birleşerek prostaglandinlerin yanı sıra trom-boksan ve prostasiklin gibi bileşikleri verdiği tepkime mekanizmasını ayrıntılı olarak inceleyen Samuelsson, 1973’te, kan pıhtılaşmasında önemli rol oynayan ve çok kararsız bir bileşik olduğu için yaklaşık 30 saniye içinde parçalanıp yok olan tromboksanın kan hücrelerinde (trombositlerde) nasıl sentezlendiğini, prostaglandinlerin alerji olaylanndaki işlevini açıklayarak, bu doğal bileşiklerin biyokimya, farmakoloji ve tıptaki önemini ortaya koydu.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi