Belazuri Kimdir, Kısaca Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

BELAZURÎ ( ? – 892)

Arap tarihçi. İslamiyet’in doğuş ve yayılış dönemi ile ilgili önemli yapıtlar vermiştir.
Ahmed b. Yahya b. Cabir b. Davud el-Belazurî’ nin doğum tarihi kesin olarak bilinmediği gibi ölüm tarihi de kuşkuludur. Bağdat’ta doğduğu sanılmaktadır. Belazurî, Farsça’dan yaptığı çevirilerle tanınmıştır. Bu nedenle Iran aslından gelmesi olası görünmekle birlikte, dedesi Cabir uzun süre Mısır’da kaldığı için Belazurî’nin bütünüyle Araplaştığı düşünülür.

Belazurî, Şam, Humus ve Antakya’da öğrenim gördü. Irak’ta ünlü tarihçilerden el-Medaini, İbn Sa’d ve Mus’ab b. el-Zübeyr’den ders aldı. Abbasî halifelerinden Mütevekkil ve Mustain’in yakın dostu idi. Bağdat’ta öldü. Yapacağı etkiyi bilmeden içtiği bela-zur (Mohan cevizi) özsuyundan aklını kaybederek öldüğü için kendisine Belazurî lakabı verilmiştir. Bu söylentinin dedesi Cabir’e ait olduğunu ileri sürenler de vardır.

Belazurî, yapıtları günümüze değin ulaşan en eski Arap tarihçilerinden biridir. En ünlü yapıtı olan Fütuhü’i-Büldan, Hz. Muhammed’in Mekke ve Taif’ te Yahudiler’le yaptığı savaşlardan başlayarak,Suriye, el-Cezire, Mağrib’in fethi; Irak ve İran’ın ele geçiril-
mesini anlatır. Tarihi olaylar aktarılırken yeri geldikçe uygarlık tarihine yer verilmiş, toplumsal koşullardan söz edilmiştir. Vergiler, para dalgalanmaları, resmi mühürlerin kullanımı ve Arap yazısının tarihi gibi konularda da bilgi verilmiştir. Belazurî yapıtım hazırlarken çeşitli söylentileri karşılaştırmaya çalışmıştır.

Ensabü’l-Eşraf adlı yapıtı, geniş kapsamlı ancak tamamlanmamış bir ensab (geneoloji, soybilim) kitabıdır. Yapıtın, ilk bölümünü Hz. Muhammed’in ve ailesinin yaşamöyküleri oluşturur. Daha sonra sırasıyla Halife Ali ve çocukları, Abbasîler, Beni Haşim ve Abdü’ş-Şems ailelerinin soy kütüğü açıklanır. Son bölümde Kureyşîler’in kalıntıları, Muzarlar’m kolları, Kaysler ve Sakifler anlatılır. Emevîler’e öbür bölümlere oranla daha fazla yer verilmiştir.

•    YAPITLAR: (başlıca): Fütuhü’l-Büldan, (ö.s.), M.J. de Goeje (yay.), 2 cilt, 1863-1866, (Fütuhü’l-Büldan, 2 cilt, 1955-1956); Ensabü’l-Eşraf, (ö.s.), M. Schlössinger ve S.D.Goitein (yay.), 4. ve 5. cilt, 1936-1938.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi