Behram Gur Kimdir, Hayatı, Edebi Yönü

Behrâm-ı Gûr b. Yezdicerd b. Behrâm b. Şâpûr (ö. 438) Sâsânî hükümdarı (420-438).

I. Yezdicerd’in oğlu ve halefidir. Doğum tarihi belli değildir. Çocuk yaşta iken Medâin’den (Ctesiphon) uzaklaştırılarak Hîre Hükümdarı Münzir’in yanına gönde­rildi. İki Arap’la bir İranlı süt anne tara­fından büyütüldü; günlerinin çoğunu Havernak Sarayı’nda geçirdi. Bir ara Medâin’e gittiyse de Yezdicerd tarafından iyi karşılanmadı. Tekrar Hîre’ye dönme­si de Doğu Roma sarayından başşehre gelen bir elçinin ricası ile gerçekleşebildi,Münzir’in yanına dönen Behrâm ba­basının 420’de ölümüne kadar Hîre’de kaldı. Medâin’deki ileri gelenler Yezdi­cerd’in sert idaresinden dolayı bu aile­den kimseyi tahta çıkarmama karan al­mışlardı. Bu yüzden taht mücadelesin­de Ermenistan valisi olan kardeşi Şahpûr hayatını kaybedince Münzir’den al­dığı yardımcı kuvvetlerle İran’a hareket eden Behrâm aynı yıl içinde tahtı ele ge­çirdi.

Behrâm-ı Gûr başlangıçta hıristiyanları baskı altına almış, fakat daha son­ra ülkesinin menfaatlerini düşünerek bundan vazgeçmiştir.

427’de bir gece baskını sonunda do­ğudan İran sınırlarını geçerek her yeri yağmalayan ve Hazar denizinin güneyin­deki araziyi ele geçiren Akhunlar’ı Rey’de mağlûp etti. Tehlikenin Ceyhun geri­sine atılmasından sonra da kardeşi Nersî’yi Merzübân-ı Kuşan unvanı ile Hora­san valiliğine getirdi. Taberî’nin rivaye­tine göre gizlice Hindistan’a giden Beh­râm burada Deybül, Mekran ve Sind’e sahip olmuş, ülkesine döndükten kısa bir süre sonra da yaban merkebi (gûr) avı sırasında bir çukura düşerek kaybol­muştur. Başka bir rivayete göre ise ece­liyle ölmüştür. Hüsrev Pervîz ve Enûşirvân gibi büyük Sâsânî hükümdarları ara­sında yer alan Behrâm’dan sonra tahta II. Yezdicerd geçti.

Arapça ve Farsça güzel şiirleri olan Beh­râm-ı Gür’un hayatı, av ve aşk macera­ları Firdevsi’nin Şehname, Genceli Nizâmi’nin Heft Peyker, Emîr Hüsrev-i Dihlevî’nin Heşt Bihişt, Ali Şir Nevâî’nin Seb’a-i Seyyare ve Hâtifî’nin Heft Manzar adlı mesnevileri yanında birçok menkıbe ve minyatüre konu olmuştur.

Diyanet İslam Ansiklopedisi