Behişti kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Behişti kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (15. yy) Osmanlı tarihçi ve şair. 1389-1502 arasını anlatan manzum bir Osmanlı tarihi yazmıştır. Behişti mahlası ile tanınan Ahmed Sinan Çelebi, II. Mehmed dönemi (1451-1481) İstanbul subaşılarından Karıştıran Süleyman Bey’in oğludur. Lüleburgaz’da doğdu. Sehi tezkiresine göre, II. Bayezid tarafından yetiştirildi, iyi bir öğrenim gördü. Bir süre sancakbeyliği yaptı. Padişahın huzurunda uygunsuz bir davranışta bulunduğu için korkarak İran’a kaçtı. Herat’ta Sultan Hüseyin Baykara’nın yanına gitti. Molla Cami ve Ali Şir Nevaî gibi dönemin ünlü şairleri ile tanıştı. Hüseyin Baykara’nın II. Bayezid’e yazdığı bir mektupla İstanbul’a döndü. Ayrıca, kerem redifli bir gazel yazıp padişaha sundu ve bağışlandı. Ölüm tarihi belli değildir. Tarih’ini 1502’de bitirdiğine göre bu tarihten sonra ölmüş olmalıdır.
Behişti Tarihi adıyla tanınan en önemli yapıtı, 1389-1502 arasını anlatan manzum bir Osmanlı tarihidir. Sekiz bölümden oluşur. Her bölüm bir padişaha ayrılmıştır. Baştaki ilk üç bölümle sondaki 8. bölüm eksiktir. Sekizinci bölüm ayrıca Topkapı Sarayı Kütüphanesi’nde Vakayiname-i Behişti adıyla kayıtlıdır (Revan Kitapları No: 1270). Yapıt güzel bit üslup ve sade bir Türkçe ile yazılmıştır.
Elimizde toplu bir divanı yoktur. Şiirlerine çeşitli şiir mecmularında örneğin Pervane Bey Mecmuasında, rastlanmaktadır. Lirik bir şair olduğu anlaşılan Behişti’nin kimi gazellerinde Çağatay ve Azeri lehçeleri özellikleri de görülmektedir. Latifi tezkiresine göre; Vamuk u Azra, Yusuf u Züleyha, Hüsn ü Nigar, Süheyl ü Nevhahar ve Leyla ve Mecnun adlı mesnevilerinden oluşan bir Hamse’si vardır. Bugün Hamse’den elimizde yalnız Leyla ve Mecnun bulunmaktadır.
YAPITLAR (başlıca):
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 14. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983