Bayan (Avar hükümdarı) Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

BAYAN ( ? – 602)

Avar hükümdarı. Avar İmparatorluğunun kurucusudur.

Doğum tarihi, doğum yeri ve ailesine ilişkin bilgi yoktur. İlk bilgimiz, 565’te genç yaşta kaan seçildiğidir. Kaan olduktan sonra ilkönce kendisiyle aynı yıl tahta çıkan Bizans İmparatoru II.Iustinos’a (565-578) bir kurul göndererek Bizans’ın “barbar kavimler” dediği toplumlarla eskiden beri yaptığı antlaşmayı yenilemeyi önerdi. Iustinos öneriyi ve hediye vermeyi reddetti. Ancak Bayan, olayın üzerine gitmedi. Çünkü bu sırada Langobard Kralı Alboin ile Gepidler’i ortadan kaldırmak üzere anlaşmıştı. 567’deki savaş sonucu Sirmium bölgesi (bugün Yugoslavya’da Sremski Karlovci) dışındaki bütün Gepid ülkesini ele geçirdi.

Ardından 568’de Langobardlar’ın da İtalya’ya göç etmesi sonucu onların toprakları da Bayan’a kaldı. Bunun üzerine merkezi Macaristan’da olmak üzere Elbe Irmağı, Alpler ve Sava vadisini de içine alan Avar İmparatorluğu’nu kurdu. Avarlar’dan başka İslav ve Germen kavimlerini de içine alan bu büyük İmparatorluk’un başkarargâhı Tisza Irmağı boylarmdaydı.

Bayan, Gepid ülkesinde ele geçiremediği Sirmium bölgesini elde etmek üzere 568’de saldırıya geçti. Ama, Bizanslılar’la anlaşmaya varıldı ve bir barış dönemi yaşandı. 578’de Bizans İmparatoru olan I. Tiberios’un (578-582) gönderdiği ustalar Avar ülkesindeki bayındırlık işlerine yardımcı oldular.

579’da Sirmium sorunu yüzünden yeniden savaş çıktı. Uç yıl süren bu savaştan Avarlar galip çıktı. 582’de yapılan anlaşmada Bizanslılar’a bütün isteklerini kabul ettirdiler. I. Tiberios’un ölmesi ve yerine geçen Mavrikios’un anlaşmayı yenilememesi üzerine

Bayan ertesi yıl yeniden Bizans’a saldırdı. Tuna ve Karadeniz kıyılarında yeni yerler ele geçirdi.

584’te ileri sürdüğü koşulların kabul edilmesi üzerine yeniden anlaşma yapıldı. Ancak bu anlaşmanın hemen ardından Bayan’a bağlı olan Islavlar’m Bizans’a dek ilerlemeleri üzerine Mavrikios Bayan’ı anlaşmalara uymamakla suçladı ve Avarlar’a karşı savaş açtı.

Bu olayın ardından Bizanslılar Avarlar’a karşı saldırgan bir siyaset izlemeye başladılar. Bundan sonra zaman zaman yoğunlaşan zaman zaman kısa barış dönemleriyle kesintiye uğrayan uzun savaş yılları başladı. 600 yılma gelindiğinde Bizans orduları Tuna’nm sol kıyısını ele geçirerek Avar Imparatorlu-ğu’nun merkezini tehdit etmeye başladılar. Bayan topraklarını savunmak için geri çekilmek zorunda kaldı ve 601’de Bizanslılar’la yaptığı beş meydan savaşını da kaybetti. Bunca yenilgiye dayanamayan Bayan kısa süre sonra öldü (602).

Hemen hemen bütün hükümdarlığı Bizanslılar’la mücadeleyle geçen Bayan, Avrupa kavimlerinin pek çok söylencesine de konu olmuştur.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi