BAŞKALAŞMA

 

Başkalaşma, biyoloji
ve sosyolojide bir tü­rün kendi özelliğini kaybedip, bir başka tür ha­line
dönüşmesi olayıdır. Böylelikle o tür, ken­dine ait birtakım özellikleri daha
sonra kaybet­meye başlar. Bu değişikliğe o türün gelişim özellikleri neden
olabileceği gibi, iklim ve çev­re şartlan da neden olabilir.

Sosyolojide özellikle
bir toplumun değişme öncesi bir başka kimliğe bürünmesi başkalaş­manın
belirtisidir. Bu başkalaşma birdenbire görülmez. Özellikle toplumu etkileyen ve
onu kontrol altına alan bazı faktörlerin değişmesi ile meydana gelmeye başlar.
Bu faktörler ön­celikle değerler ve fikirlerin başkalaşımıdır. Başkalaşmanın
ilk önce İnanç ve kanaatlerde görüldüğü bilinen bir husustur. Toplumun de­ğerlerinde
başkalaşma diğer hayat faaliyetle­rinde de başkalaşmalara yol açar. Özellikle
sosyal kurumlardan eğitim ve kitle iletişim or­ganları, bu farklılaşmaya uygun
ortamı hazırla­mada büyük rol oynarlar.

Bazı sosyolog ve
iktisatçılar sosyal değişmeyi üretim araçlarının mülkiyetindeki değişme, ırk,
çevre, mülkiyet gibi çeşitli faktörlerle açık­lamaya çalışırlarken, değişmeye
çok “ani bir geçiş” yaparlar. Oysa İnsandaki ve toplumdaki değişme,
bir başkalaşma veya farklılaşma ol­maksızın birdenbire meydana gelmez. Ani de­ğişim
ancak, maddi faaliyetlerde görülebilen değişmelerdir. Başkalaşma ve farklılaşma
ağı bir “geçiş hali”ni ifade eder.

Başkalaşımı, daha çok
değerlerdeki değişme­nin İlk göstergesi olarak gelişme veya çözülme­nin
belirlilerini taşır. Başkalaşma öncesi ve sonrası durumun tarafsız bir gözlemi,
yöneli­şin İyi veya kötü olduğunu belli edebilir.

Sami ŞENER Bk.
Asimilasyon; Çağdaşlaşma;  Yabanctlaşma-