felsefe/bakalam BAŞKALAŞMA

Başkalaşma, biyoloji ve sosyolojide bir tü­rün kendi özelliğini kaybedip, bir başka tür ha­line dönüşmesi olayıdır. Böylelikle o tür, ken­dine ait birtakım özellikleri daha sonra kaybet­meye başlar. Bu değişikliğe o türün gelişim özellikleri neden olabileceği gibi, iklim ve çev­re şartlan da neden olabilir.

Sosyolojide özellikle bir toplumun değişme öncesi bir başka kimliğe bürünmesi başkalaş­manın belirtisidir. Bu başkalaşma birdenbire görülmez. Özellikle toplumu etkileyen ve onu kontrol altına alan bazı faktörlerin değişmesi ile meydana gelmeye başlar. Bu faktörler ön­celikle değerler ve fikirlerin başkalaşımıdır. Başkalaşmanın ilk önce İnanç ve kanaatlerde görüldüğü bilinen bir husustur. Toplumun de­ğerlerinde başkalaşma diğer hayat faaliyetle­rinde de başkalaşmalara yol açar. Özellikle sosyal kurumlardan eğitim ve kitle iletişim or­ganları, bu farklılaşmaya uygun ortamı hazırla­mada büyük rol oynarlar.

Bazı sosyolog ve iktisatçılar sosyal değişmeyi üretim araçlarının mülkiyetindeki değişme, ırk, çevre, mülkiyet gibi çeşitli faktörlerle açık­lamaya çalışırlarken, değişmeye çok “ani bir geçiş” yaparlar. Oysa İnsandaki ve toplumdaki değişme, bir başkalaşma veya farklılaşma ol­maksızın birdenbire meydana gelmez. Ani de­ğişim ancak, maddi faaliyetlerde görülebilen değişmelerdir. Başkalaşma ve farklılaşma ağı bir “geçiş hali”ni ifade eder.

Başkalaşımı, daha çok değerlerdeki değişme­nin İlk göstergesi olarak gelişme veya çözülme­nin belirlilerini taşır. Başkalaşma öncesi ve sonrası durumun tarafsız bir gözlemi, yöneli­şin İyi veya kötü olduğunu belli edebilir.

Sami ŞENER– SBA