BALFOUR BİLDİRİSİ
İngiltere’nin
“Filistin’de biryahudi anavatanının kurulmasını” resmen kabul
ettiğini duyurmak İçin yapılan bir açıklama. Yahudilerin anavatan davasında
bir dönüm noktası teşkil eden ve Balfour Bildirisi adını alan bu belge,
İngiltere Dışişleri Bakanı A.James Ballb-ur’un, 2 Kasım 1917’de, Siyonist
Federasyonu başkanı zengin bankacı Lord Walter Rothsc-hild’a yazdığı bir
mektupta yer almıştır. B bildiriyi 1918 yılı içinde sırasıyla Fransa, İtalya
ve Birleşik Amerika da kabul etmiştir.
Bu mektupta
“Filistin’de bulunan ve yahudi olmayan toplulukların vatandaşlık haklarına
ve dinî özgürlüklerine halel gelebilecek hiçbir gelişmeye meydan
verilmeyeceği” Özellikle vurgulanıyor, İngiliz hükümetinin Filistin’de
yahudi halkı İçin bir yurt kurulması yolunda âzami gayret sarfedeceği
de belirtiliyordu.
G
erçiBaffourBilci’in’si, “Filistinyalnızca Yahudilerin ülkesi olmasını
hedefleyen Siyonistlerin beklentilerini pek karşılanıyordu. Buna rağmen yahudi
çevrelerince karşılandı ve çalışmalarının olumlu bîr sonucu olarak görüldü.
Yahudilerin
Filistin’de bir anavatana sahip olma faaliyetleri, yani Siyonizm hareketi,
1880’lcrde Rusya’da beliren Yahudi aleyhtarlığı (anti-semilizm) karşısında
örgütsel bir biçimde ortaya çıkmış; Budapeşte’n yahudi gazeteci Dr.Thcodor
Herzl’in 1896’da yayınladığı Yahudi Devleti adlı eseriyle de iyice hızlanmıştı.
Hcrzl, 1897’de Dünya Siyonist Teşkilâtım kurmuş; arkasından Avrupa ve
Amerika’dakİ nüfuzlu ve zengin yahudiler, büyük devletler nezdindc girişimlerde
bulunmuşlar; Filistin’de bir Yahudi Devleti kurmak İçin çalışmışlardır.
Siyonistler savaş sırasında Başkan Wİlson’a çeşitli etkilerde bulunmuşlar ve dâvalarını
ona da desteklemişelrdir. Wilson’un bu eğilimi, İngiltere’nin de Siyonizm
dâvasına karşı bir sempati duymasına yol açmış ve bunun sonucu olarak da
Balfour Bildirisi ortaya çıkmıştır.
Bu bildiri,
İngiltere’nin hem Orta Doğu, hem de Hindistan politikası açısından da ayrı bir
Öneme haizdi. İngiliz siyaseti için Süveyş Kanalı’nın daima açık olması
gerekiyordu. İngiltere ise bu konuda Araplara güvenmiyordu. Aralarında
belirli bir menfaat birliği olan yahudileri oraya yerleştirmek ve onlar vasıtasıyla
bu kanalı açık tutmak istiyordu. Hindistan yolu yahudilerce açık tutulacak, o
da rahat nefes almış olacaktı. Her ne kadar bu bildirinin ortaya çıktığı
günlerde Filistin henüz Osmanlı yöneliminden kopmamıştı ama kopması da yakın
demekti. Nitekim 1920 San Remo Konfcransı’na kadar da bu durum gerçekleşti.
Balfour Bildirisi bu konferansta kabul edildi. Ayrıca İngiltere bu kofneransta
asıl amacına da ulaştı ve Filistin mandasını eline geçirdi. Ve höy\ecc, Balfour
Bildirisi’nin özünde yatan İsteklerin uygulanabileceği alanın kapıları açılmış
oldu. Arkasından yahudi göçü gündeme geldi. İngiltere, ilk günden itibaren
yahudile-rin Filistin’e göç etmelerine göz \\ımdu. Her ne kadar, İngiltere
mandater bir devlet olarak bu yahudi göçü İçin bazı sınırlamalar koymuş ise de
(çünkü Arapları da doğrudan karşısına almak istemiyordu), sonraki yıllarda
binlerce yahudinin Filistin’e göç etmesine göz yumdu. Adem KANDEMİR