Edebiyat Sözlüğü

Bahariyye Nedir, Bahariye Ne Demek, Hakkında Bilgi

Bahariyye, Türk ve İran klasik şiirinde teşbih kısmında bahar tasviri yapılan kasidelere verilen ad.

Kelime sözlükte “bahara ait, baharla ilgili olan” mânasına gelmektedir. Bahâriyyelerde baharın güzelliği, bahar man­zaraları ve çiçekler türlü benzetmelerle ve oldukça soyut bir biçimde anlatılır. Divan şairlerine göre tabiat, hüner ve marifet göstermeye vesile olmaktan iba­rettir. Şair tabiatı gerçek manzarası ve kendi gözüyle görmekten çok kendin­den önce ifade edilmiş kalıplarla ve ken­di üslubuyla yeniden anlatmaya çalışır. Bu noktadan hareket eden şair için yapı­lacak iş, tabiatı özellikle baharı tasvir ve­silesiyle sanatına yeni bir zemin bulmak ve bu hususta üstünlük göstermektir.

Divan şiirinde tabiat kasidelerin teş-bîb kısmında ve mesneviler arasında ele alınır. Buralarda en çok bahar veya kış mevsiminden söz edilir. Kasidelerin bu bölümü “der vasf-ı bahar” başlığını ta­şıyorsa bahardan, “der vasf-ı şitâ” baş­lığını taşıyorsa kıştan bahseder.

Bahâriyye bir edebî tür olmadığı gibi müstakil bir bahar manzumesi ve bir tarz da (janr) değildir. Daha çok kaside­de kendisinden bahsedilecek olan bir din veya devlet büyüğünün methine ze­min hazırlamak maksadıyla kaleme alı­narak baharın birçok özelliği dile geti­rilir. Divan şairine göre bahar hayattır, İsa’nın nefesi gibi ölülere can, gönüllere ferahlık verir. Bahar mevsiminde orta­lık yeşillenir; gülşende güller açar, bül­büllerin sesi her tarafı doldurur. Servi boylu dilberler gül bahçesinde salınır. Bunları seyretmek insana safa verir; do­layısıyla gam dağılır, kişide keder kal­maz. Bahar gülüp eğlenme mevsimi ve felekten kâm alma zamanıdır.

Nef î’nin Sultan IV. Murad için yazdığı ve “Esti nesîm-i nevbahâr açıldı güller subh-dem” mısraıyla başlayan ünlü ka­sidesi bahâriyyeye güzel bir örnektir.

Diyanet İslam Ansiklopedisi