BAĞLANTISIZLIK

 

Askerî ve siyasal
bakımdan, uluslararası poli­tika alanındaki mevcut bloklardan herhangi birine
girmeme politikasıdır.

Bağlantısızlık
II.Dünya Savaşı sonrası dünya­sının ortaya çıkardığı siyasal bir kavramdır. Bu
aynı zamanda soğuk savaşın ve Asya-Afri-ka devletlerinin bağımsızlık
hareketlerinin başladığı yıllara rastlamıştır. Bu ortamda Do­ğu ve Batı
bloklarının dışında kalarak önemli bir denge öğesi olmuş olan Üçüncü Dünya
devletleri, bağlantısızlık hareketini başlatmış­lar ve bazı konularda İki
bloktan birini daha fazla desteklemekle birlikte, tüm konularda bir bloku veya
blok önderini açıkça destekle­mekten çekinmişlerdir. Yine bu devletler ken­di
aralarında askerî, ekonomik ve ideolojik bağlantılar kurmuşlardır. Bugün
gelişmekle olan ülkelerin büyük çoğunluğunun içinde bu­lunduğu bağlantısızların
ilk toplantısı Colom-bo devletleri denilen Srİlanka, Birmanya, Hindıştan,
Pakistan ve Endonezya’nın katılmasıy­la 1954 Mayıs’ın3a Srilanka’nın başkenti
Co-Jombo’da yapılmıştır. Bu loplantıda, Çin Hin­di sorunu görüşülmüş ve daha
geniş bir As-ya-Afrİka ülkeleri konFerünsının toplanması kararlaştırılmıştır.
18-23 Nisan 1955 tarihinde Endonezya’nın Bandung kentinde toplanan konferans
sonucunda Hindistan ve Mısır’ın önderlik ettiği geniş bir bağlantısız ülkeler
grubu oluşmuştur. Bu hareketin önderliğini Nchru, Nasır, Nkrumah, Sukarno ve
Tito yap­mışlardır. Bağlantısız ülkelerin Bandung Kon­feransından sonra ilk
doruk toplantısı 1-6 Ey­lül L96J’de Bclgrad’ta yapılmış ve bağlantısız­lığın
ilkeleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bağlan­tısız ülkeler arasında altıncı
doruk toplantısı ise 3-7 Eylül 1979’da Havana’da yapılmıştır. Azgelişmiş
ülkeler ve “77’ler Grubu” olarak da bilinen bağlantısızların sayısı
bugün 100’ü geçmiştir. Bu devletler Birleşmiş Milletler Ge­nel Kurulunda etkin
olarak seslerini duyur­makta ve kararlan etkilemektedirler. Ancak bunlar
arasında da tam bir homojenlik yok­tur. Aralarında alt gruplaşmalar ve
bölgeselci eğilimler görülmekledir. Arap devletleri ara­sında 1945’ıe kurulan
Arap Birliği ve Gana’­nın Önderlik ettiği Addis-Abbaba Konferan­sıyla kurulan
Afrika Birliği (1963) bunların ör­nekleridir. Asya ülkeleri arasında ise aynı
uyum görülmemiş, Srilanka, Hindistan, Bur­ma, Endonezya, Kamboçya ve Laos,
bloklar ve ittifaklar dışında kalırken Pakistan, Filipin­ler ve Tayland ABD,
İngiltere, Avusturya, Fransa ve Yeni Zelanda ile askeri İttifaklara
girmişlerdir.

Bağlantısızlık, Asya
ve Afrika devletlerinin güvenliklerini sağlamada ve ekonomik geliş­melerini
gerçekleştirmede önemli bir rol oyna­mıştır. Bu devletler esnek politikalar
sayesin­de bloklar arasındaki rekabetten faydalan­makta ve bu şekilde her iki
bloktan da yardım almayı başarmaktadırlar. Hatla söz konusu blok devletlerinin
bu ülkelere yardım etmede rekabete giriştikleri bile görülmektedir. Bu­nunla
beraber bu devletlerin farklı siyasal ve ekonomik yapılara sahip olmaları, iç
politika­larındaki ist ikrarsızlıklar ve aralarında kriz denecek ölçüde çıkar
çatışmalarının olması ge­nellikle birlikte hareket etmelerini engelle­mektedir.

Tayyar ARI[1]