Edebiyat

Bağdatlı Ruhi Kimdir, Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği

Ruhî-i Bağdadi, (Bağdat ? – Şam 1605) 16. asrın hiciv ve ahlak şiirleri ile tanınan divan şairi.

Yaşamı

Asıl adı Osman olan Ruhî, 16. asır Divan şâirlerinin önde gelenlerindendir. Bağdatlı Ruhî’nin, Kanunî Sultan Süleyman ordularıyla Bağdat’a gelen ve daha sonra buraya vali olan Ayaş Paşa’nın maiyetinde hizmet eden Rumelili Mehmed adında bir askerin oğlu olduğu bilinmektedir. Rûhî’nin öğrenim durumuna ilişkin bilgi yoktur. Çeşitli sebeberle bir derviş hayatı yaşayan şâir, hayatı boyunca (Necef, Kerbela, Erzurum) birçok yer gezip dolaşmış ve insan tanımıştır. Hayatının sonlarına doğru da Şam’a yerleşmiş ve sipahi oluşundan dolayı kendisine Şirvan’a bağlı Çalı kazasının dirliği verilmiştir. 1605 yılında Şam’da vefat etmiştir.

Edebi Kişiliği

Rûhî’nin şiirlerinden Bâkî, Hayalî, Necatî gibi şairlerin divânlarını iyi okuduğu ve onların etkisinde kaldığı anlaşılmaktadır. Bütün şiirlerinin toplandığı ve tek eseri olan Divan‘ında, yer yer, yaşadığı devrin insanlarının ahlâkî düşüklüklerini ve iki yüzlülüklerini tenkid eden şâirin şöhretini bugüne kadar ulaştıran, divânının içindeki 17 bendlik meşhur “Terkib-bend”idir. Bazı kaynaklarda Mevlevi tarîkatının müntesibi olduğu kaydedilmekteyse de, Divan’ında, Hz.Mevlâna sevgisinden ziyade Fazlullah Hurûfi’ye olan bağlılığı dikkati çeker. Sonraki yüzyıllarda başta Şeyh Galib olmak üzere birçok şâir tarafından tanzim edilen “Terkib-i bend”i, Tanzimat devrinde de Ziya Paşa ve Muallim Naci tarafından yazılan nazirelerle şöhretini bugüne kadar getirir. Gazellerinde yer yer tasavvufi neşenin izlerine de rastlanan Ruhî’nin Divan’ındaki birkaç mektub, o devir Bağdati’nin meşhur kişilerine ait bilgiler vermesi bakımından tarihi bir önem taşır. Divan’ında bine yakın gazel vardır.