Baba Figani Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi
Baba Figânî (Ö. 925/1519 [?]) Fars edebiyatında sebk-i Hindî’nin kurucusu sayılan İranlı şair.
Şîraz’da dünyaya geldi. 925’te (1519) öldüğü sırada altmış yaşını aşkın olduğuna göre 860-865 (1456-1461) yıllan arasında doğduğu söylenebilir. Gençliğinde baba mesleği olan bıçakçılıkla uğraştığından bu sıralarda yazdığı şiirlerde “bıçakçı” anlamına gelen Sekkâkî mahlasını kullandı. Ancak divanında bu mahlasla yazılmış herhangi bir şiirine rastlanmaz. Figânî otuz yaşına kadar Şîraz’da yaşadı, daha sonra Horasan’a gitti. Bir süre kaldığı Herat’ta başta Abdurrahman-ı Câmî olmak üzere bazı şairlerle görüştüyse de onlardan beklediği ilgiyi göremedi. Tebriz’e giderek burada tanıştığı şairler vasıtasıyla Akkoyun-lu Hükümdarı Sultan Yâkub’un sarayına intisap etti. Sultan Yâkub kendisine “bâbâ-yı şuarâ” unvanını verdiği için Figânî nisbesinin yanı sıra Bâbâ lakabı ile de anıldı. Sultan Yâkub’un ölümünden (896/ 1490} sonra sırasıyla onun oğlu Baysungur ile Rüstem, Uğurlu oğlu Ahmed ve Elvend Bey gibi hükümdar ve devlet adamları hakkında methiyeler yazdı. Tebriz’de bazı karışıklıkların çıkması üzerine Şîraz’a döndü; bir süre burada kaldı, ancak Şah İsmail’in zuhuru üzerine tekrar Horasan’a gitti. Bir müddet Ebîverd’-de ikamet ettikten sonra Meşhed’e geçti ve oraya yerleşti. 922 (1516) veya 925′-te (1519) burada öldü. Figânî Muhteşem-i Kâşânî, Örfî-i Şîrâzî, Vahşî-i Bafkl gibi tanınmış şairler üzerinde etkili olmuştur.
Tezkire yazarları, çok güzel şiirler yazdığını belirttikleri Figânfyi Hâfız-ı Şîrâzî’ye benzeterek ona Hâfız-ı Kûçek lakabını verirler. Fakat çok şarap içtiğini, gittiği meyhanelerde alay konusu olduğunu, ömrünün sonlarına doğru ise içkiyi terkettiğini kaydederler.
Figânî’nin divanı günümüze ulaşmış olup kaside, terkibibend, terciibend ve gazellerden oluşur. Kasidelerinin çoğu özellikle Hz. Ali, Şîa imamları, Akkoyunlu hükümdarları Sultan Yâkub, Baysungur, Rüstem ile Şah İsmail hakkındadır. Divan Kemal Methûr Dihlevî (Lahor, ts.) ve Süheylî Hansârî tarafından neşredilmiştir. Hüseyin Âzâd divandan seçtiği bazı şiirleri Les perîes de la couronne, choix de poesies de Baba Feghani adıyla Fransızca’ya çevirmiştir.
TDV İslâm Ansiklopedisi